Isının Vücut Üzerindeki Altı Etkisini Keşfedin
Isının vücut üzerindeki etkileri vücudun ısısını düzenleyen sistem bozulmaya başladığında ortaya çıkar. Eğer bu sistem kendi kendisini düzenlemezse ısı hayati tehlike teşkil eden durumlara yol açabilir.
İnsanların vücut sıcaklığını yaklaşık 36.5°C’de tutmak üzere hazırlanmış bir bedensel sistemi vardır. Bu vücut sıcaklığı organların normal bir şekilde fonksiyon göstermesini sağlar. Vücut sıcaklığı değiştiğinde ortaya istenmeyen etkiler çıkar. Vücut büyük değişiklikler yaşadığında patolojik semptomlar gösterir. Hem hipotermi hem de hipertermi ölüme yol açabilir.
Vücut Isının Etkilerini Nasıl Kontrol Eder
Vücut ısıyı dağıtmak üzere kullanılan iki mekanizmaya sahiptir:
- Cilde giden kan akışında artış. Vücut ciltteki damarların genişlemesine (vazodilasyon) yol açarak çevre ile ısı alışverişi sağlar. Bu da aşırı ısının uzaklaştırılmasına izin verir ve organların etkilenmemesini sağlar.
- Terleme. Terlemek ekstra ısıyı buharlaşma yolu ile uzaklaştırır. Ter buharlaştığında vücudu soğutur. İnsan vücudu saatte yarım litreye kadar ter atabilen ter bezleri ile kaplıdır.
Ortam çok sıcak, yani 35°C’den yüksek olduğunda terleme bir sınıra ulaşabilir. Eğer vücut terleme ile atılan sıvıların ve tuzun dehidrasyona yol açabileceğini tespit ederse terlemeyi durdurur. Bu noktada aşağıda bahsedeceğimiz ısı etkilerinin vücutta ortaya çıkması mümkün hale gelir.
Bu yazımızı da okumalısınız: Gece Terlemesinin Sebebi Olabilecek 6 Sağlık Sorunu
Isının Vücut Üzerindeki Etkileri
Ağız Kokusu
Dehidrasyon vücuttaki tüm dokuları etkiler. Etkilenen bu dokulardan bir tanesi de ağız mukozasıdır. Dehidre olmuş ağız mukozası tükürük eksikliği dolayısıyla ağız kuruluğuna neden olur. Tükürük olmadan bakteriler çoğalır çünkü savunma mekanizmalarından biri yok olmuştur. Bakterilerin çoğalması ağız kokusu ya da halitoza neden olur.
Isı Krampları
Terleme sadece vücuttaki sıvıları azaltmak ile kalmaz, tuzları ve elektrolitleri de azaltır. İnsan vücudu hücrelerin fonksiyon göstermesi için elektrolitlere ihtiyaç duyar. En çok tuza ihtiyacı olan dokulardan biri kas dokusudur.
Bundan dolayı eğer çok terliyorsanız ve çok fazla elektrolit kaybederseniz uzuvlarınızda kas krampları ya da spazmları yaşayabilirsiniz. Bu bir uyarının işaretçisidir. Eğer ısı krampları yaşıyorsanız fiziksel aktivitenizi durdurmalı ve su içmelisiniz. Eğer bu durum engellenmezse bir sonraki adım bitkinliktir.
Isı Bitkinliği
Gerekli önlemler alınmazsa terleme yolu ile kaybedilen sıvı ve tuz kaybı, özellikle de fiziksel efor sarfedilen durumlarda, bedensel bitkinliğe yol açabilir.
Isı bitkinliğinin semptomları arasında aşağıdaki semptomlar bulunur:
- Taşikardi
- Genelleşmiş fiziksel bitkinlik
- Asabiyet
- Hiperventilasyon
- Hipotansiyon
Isı Hastalığı
Bu klinik durum ısı bitkinliği ile benzerdir. Ancak fark, ısı hastalığının güneşe uzun süre maruz kalmak dolayısıyla ortaya çıkmasıdır. Bu uzun süreli maruz kalma durumu dolayısıyla kişinin düzenleyici mekanizmaları çalışmamaya başlarsa kişinin bu hastalığı yaşadığı söylenebilir.
Isı hastalığının semptomları şunlardır:
- Baş ağrısı
- Bitkinlik
- Yüzde tıkanıklık
- Bulantı ve kusma
- Susamak
Bu yazımız da ilginizi çekebilir: Saçlarınızı Güneşten Korumanız İçin En İyi Öneriler
Isı Senkopu
Isı senkopunun birkaç farklı nedeni olabilir. Bu nedenlerden bir tanesi ısının vücut üzerindeki etkisidir. Aşırı ısı beyne giden kan akışını azaltan durumlar olan aşırı vazodilasyona ve kanın yeniden dağıtılmasına neden olur.
Isı senkopu kan dolaşımının beyne yeterince kan ulaştıramaması dolayısıyla ortaya çıkan klinik bir durumdur. Beyne yeterli seviyede kan gitmediği için beyin yeterince oksijen de alamaz ve merkezi sinir sistemi bir kontrol mekanizmasının harekete geçmesini sağlar.
Bu ayarlama mekanizması beyne giden kan dolaşımını iyileştirmek için vücudun yatay konumda olduğundan emin olmayı içerir. Bundan dolayı ısı senkopunun semptomu bayılmaktır. Genel olarak bunun öncesinde bulanık görme ve sallanma yaşanır. Neyse ki iyileşme hızlı gerçekleşen bir süreçtir. Vücut yatay bir pozisyona geçtiğinde beyne yeterince kan gider.
Güneş Çarpması
Isının vücuda zarar veren etkilerinin en şiddetli olanı güneş çarpmasıdır. Bu durum ölümcül olabilir ve tıbbi bir aciliyet olarak değerlendirilir.
İlk semptomlar ısı bitkinliği ya da hastalığında görülen semptomlardır. Bu durumlar kısa bir sürede çözülmediğinde güneş çarpmasına dönüşmeye başlarlar.
40°C’ye kadar vücut bazı savunma mekanizmalarını aktifleştirebilir. Eğer bu sınır geçilirse bu mekanizmalar çalışmayı bırakır. Hücreler bu şartlar altında çalışamaz ve bu çoklu organ yetmezliğine yol açabilir.
Isının Vücut Üzerindeki Etkileri Nasıl Engellenir
Isının vücut üzerindeki hasar verici etkilerini engellemek için bazı temel önlemler alabilirsiniz. Bu önlemleri uygulamak tehlikeli sonuçları engellemenizi sağlayabilir. Bu önlemler şunları içerir:
- Günlük bazda yeterli miktarda su içmek.
- Korunmaksızın ve uzun süreler boyunca kendinizi güneşe maruz bırakmamak.
- Isı krampları ya da ısı bitkinliği semptomları geliştirmeye başladığınızda işinize ya da egzersizinize ara vermek.
Tüm alıntı yapılan kaynaklar, kalitelerini, güvenilirliklerini, güncelliklerini ve geçerliliklerini sağlamak için ekibimiz tarafından derinlemesine incelendi. Bu makalenin bibliyografisi güvenilir ve akademik veya bilimsel doğruluğa sahip olarak kabul edildi.
- Moreno, María del Mar Sánchez, Rosa Isabel Cristóbal Martínez, and Raquel Sola Díaz. “Manifestaciones del golpe de calor en personas mayores.” Calidad de vida, cuidadores e intervención para la mejora de la salud. Asociación Universitaria de Educación y Psicología (ASUNIVEP), 2017.
- Arredondo-García, J. L., et al. “Agua: la importancia de una ingesta adecuada en pediatría.” Acta pediátrica de México 38.2 (2017): 116-124.
- Bustamante Cabrera, Gladys, and Guisela Margoth Magne Quispe. “Deshidratación.” Revista de Actualización Clínica Investiga 36 (2013): 1857.
