Kazanılmış Bağışıklık - Tanımı ve Özellikleri

Hastalıkları engellemek söz konusu olduğunda bağışıklık sisteminiz en iyi müttefikinizdir. İki bileşeni vardır: doğuştan bağışıklık ve kazanılmış bağışıklık. Bugünkü yazımızda ikincisinden bahsedeceğiz, bunun nasıl çalıştığının farkında mısınız?

Yazan ve doğrulayan biyolog Samuel Antonio Sánchez Amador.

Son Güncelleme: 26 Ekim, 2022

Hem doğuştan hem de kazanılmış bağışıklık sistemi, optimal sağlık için gereklidir. Peki kazanılmış bağışıklık nelerden oluşur? Zamanla nasıl güçlenir? Bu şüphelerin giderilmesi, hastalıksız bir şekilde yaşamanın tadını çıkarmak için çok önemlidir. Bu konuda daha fazlasını öğrenmek için okumaya devam edin.

Devam eden soğuk algınlıkları, tekrarlayan ateşler ve tekrarlanan bakteriyel enfeksiyonlar gibi semptomlar, zayıflamış bir bağışıklık sisteminin göstergesi olabilir. Amerikan Alerji, Astım ve İmmünoloji Akademisine göre, üçten fazla bakteriyel sinüzit atağı ya da yılda ikiden fazla antibiyotik tedavisi, bağışıklık problemlerine işaret eder.

Biyolojik Engeller Hakkında

İnsan vücudu, bağışıklık sisteminin ötesinde sınırlama bariyerleri sunar. Üç tür bariyer vardır:

• Birincil bariyerler. Çeşitli çalışmalara göre cilt, olası patojenlere karşı ilk koruma bariyeridir. Lipitler ve keratin, bileşimleri dolayısıyla epidermisi virüslere ve bakterilere karşı gerçek bir istinat duvarı yapan unsurlardır.
• İkincil bariyerler. Birincil mekanizmalar başarısız olursa, nötrofiller ve makrofajlar (beyaz kan hücreleri) patojenleri sarmak ve yok etmekten sorumludur. Bu süreç fagositoz olarak bilinmektedir ve bu ikincil bariyerin açık bir örneğidir.
• Üçüncül bariyerler. T ve B lenfositleri, patojenler tarafından üretilen birçok yapıyı tanır ve bunları etkili bir şekilde inaktive eder ya da yok eder.

Biyolojik bariyerlerin bu şekilde ayırılması esastır. Bunun nedeni, kazanılmış bağışıklık sisteminden bahsettiğimizde, bu ayrımın üçüncül bir biyolojik bariyer ile karşı karşıya olduğumuzu anlamamıza izin vermesidir.

Kazanılmış Bağışıklık Nedir?

Sizin de görebileceğiniz üzere, kazanılmış bağışıklık sistemi patojenik tehditleri ortadan kaldıran ya da bunları önleyen oldukça özelleşmiş bir dizi hücre ve sistemik süreç olarak tanımlanır. İmmünoloji hakkındaki özelleşmiş bu kitaba göre, bu sistem omurgalılara özgüdür.

İşlevi, mikropları spesifik bir şekilde tanımak ve onlarla daha hızlı ve etkili bir şekilde savaşabilmektir. Bu şaşırtıcı görünüyor olsa da, bu biyolojik engelin bir hafızası olduğu söylenebilir, çünkü aynı patojene verilen yanıt giderek daha güçlü hale gelir.

Elemanları

Bu koruma sisteminin efektörleri T lenfositleri ile B lenfositleridir (kan lökositleri). Bunlar sırasıyla timusta ve kemik iliğinde üretilir.

Kazanılmış bağışıklık sistemi, doğuştan gelen bağışıklık sistemi olmadan anlaşılamaz. Çeşitli kaynakların da işaret ettiği gibi, antijenleri (virüs ve bakteri maddeleri) işleyen ve bunları lenfositlere sunan, doğuştan gelen sistemin hücreleridir. Bunlar, lenfositlerin uygun şekilde hareket etmelerini sağlar.

İşleri karmaşıklaştırmamak için lenfositlerin önemini aşağıdakiler ile sınırlayacağız:

• Her lenfosit türü, patojen tarafından sunulan her antijen için bir reseptöre sahiptir.
• Bu bilgi, bu hücrelerin her yeni neslinde çoğalır ve böylece her enfeksiyon dalgasına karşı daha da etkili bir savunma sistemi oluşturur.

Zayıflamış Bir Bağışıklık Sisteminin Belirtileri

Başlangıçta beklendiği gibi, kazanılmış bağışıklık sistemi gerektiği gibi çalışmadığında şüpheyi tetikleyen birkaç işaret vardır. Bunlardan bazıları:

• Yılda ikiden fazla antibiyotik tedavisi
• Yılda dörtten fazla kulak enfeksiyonu
• Yakın dönemlerde iki pnömoni vakasının gelişimi
• Yılda üç ya da daha fazla kronik sinüzit atağı
• Enfeksiyon riskini azaltmak için koruyucu antibiyotik kullanılması ihtiyacı
• Son olarak, yaygın bakteriyel patolojilerden ciddi enfeksiyonların gelişmesi

Bu gereklilikleri sağlayan bir hasta derhal tıbbi kontrolden geçmelidir. Sonuçlar, immünosupresyonun altında yatan nedeni teşhis edecek bir immünolog tarafından incelenecektir.

Kazanılmış Bağışıklık Nasıl Elde Edilir

Gördüğünüz gibi, bu üçüncül bariyeri güçlendirmenin en etkili yolu patojenlere maruz kalmaktan başka bir şey değildir. Bu hastalanmak istemeniz gerektiği anlamına gelmez, çünkü aşılar halihazırda bu amaca hizmet etmektedir.

Dünya Sağlık Örgütü’ne (WHO) göre, aşılar insan vücuduna verildiğinde antikorların (yukarıda belirtilen lenfositler için reseptörler) uyarılmasını destekleyen, zayıflatılmış ya da ölü formda zararlı mikroorganizmalar içeren preparatlardır.

Kazanılmış bağışıklık sistemi, aşılarda bulunan olası tehditleri yok edip hatırladıkça bu uyaranlara yanıt verir. Ancak bunlar hastaya gerçek bir zarar vermez. Böylece, gerçek patojen mevcut olduğunda, lenfositler onu enfeksiyon başlamadan önce hemen tanıyacaktır.

Kazanılmış Bağışıklık Hakkında Akılda Tutulması Gerekenler

Kazanılmış bağışıklık, son derece önemli bir üçüncül biyolojik bariyerdir. Bunun nedeni, insanları sayısız patojenden tekrar tekrar korumasıdır. Bu nedenle, her ülke ve bölgedeki aşılama programlarına aşina olmak ve bunları uygun bir şekilde takip etmek esastır.

Son olarak, aşılar bizleri yalnızca kazanılmış bağışıklık sistemimizin uzmanlaşmasını teşvik ederek korumaz. Ayrıca en zayıf ve en hasta olan kişileri koruyan şekilde bir sürü bağışıklığı da oluştururlar.

Okuduğunuz için teşekkürler.