Metabolik Asidoz: Sebepleri ve Tedavisi
Metabolik asidoz vücudun bikarbonat konsantrasyonunda bir azalma gerçekleşmesine neden olur. Bunda dolayı kanın pH derecesini asidikleştirir. Sonrasında kandaki kısmi karbondioksit basıncı da bu azalma miktarını telafi etmek adına düşer. Yani, metabolik asidoz kanda çok fazla asit olmasına neden olan bir asit-baz dengesi anomalisidir.
Bu hastalığın çeşitli ciddilik seviyeleri vardır ve bazıları ölümcül olabilir.
Metabolik asidoz kandaki pH’ı ve karbondioksit seviyelerini düşüren ve bir telafi etme mekanizması olarak hiperventilasyona neden olan bir asit-baz dengesi bozukluğudur.
Metabolik Asidoz: Sebepleri
Tipik olarak metabolik asidoz başlangıcı aynı anda birden fazla mekanizmanın varlığı ile ortaya çıkar, bu mekanizmalar şunlar olabilir:
- Kalıcı asitlerin aşırı alımı veya aşırı endojen üretimi. Örneğin diyabetik ketoasidoz, laktik asidoz veya asit prekürsörü alınması dolayısıyla ortaya çıkan asidoz buna neden olabilir.
- Böbrek bikarbonat rejenerasyonu değişimi (kronik veya akut böbrek yetmezliğinde görülen asidoz) ya da distal tübüllerde proton atılımında bozulma (distal renal tübüler asidoz).
- Temel maddelerin kaybı. Bu kayıp tipik olarak böbreklerde ya da sindirim sisteminde ortaya çıkabilir.
Metabolik Asidoz Semptomları
Metabolik asidoz semptomları spesifik değildir. Bu sebepten dolayı bu bozukluğu teşhis etmek zor olabilir. Ancak, eğer hastada medikal profesyonelin bir arteriyel kan gazı talep etmesine sebep olabilecek açık uyaranlar bulunmaktaysa teşhis süreci daha kolay hale gelir.
Bu hastaların muzdarip olduğu semptomların arasında şunlar bulunmaktadır:
- Göğüs ağrısı.
- Çarpıntı.
- Baş ağrısı.
- Bozulmuş zihinsel durum. Bu durum aşırı anksiyete, görme keskinliğinde azalma ve mide bulantısı gibi şeyleri içerir. Ayrıca kusma, karın ağrısı, iştahta değişiklikler ve kilo kaybı da deneyimlenebilir.
- Son olarak, metabolik asidozdan muzdarip olan bireyler çoğunlukla Kussmaul solunumu yapar. Bu solunum tipi derin ve hızlıdır, ve genellikle diyabetik ketoasidoz ile birlikte ortaya çıkar.
Bu yazımızı da okumalısınız: Böbreklerin Daha İyi Çalışması İçin Bu Besinleri Tüketin
Dahası, ekstrem asidoz nörolojik ve kardiyak komplikasyonlara da yol açabilir:
- Nörolojik komplikasyonlar. Bu kategori letarji, stüpör, koma ve nöbetler içerir.
- Kardiyak komplikasyonlar. Aritmi ve azalmış epinefrin cevabı ortaya çıkabilir. Ayrıca bu durumların ikisi de hipotansiyona neden olur.
- Şiddetli metabolik asidoz şok veya ölüme sebep olabilir.
Teşhis
Bazı testler metabolik asidoza teşhis koyulabilmesine yardımcı olabilir. Ayrıca bu testler sebebin bir solunum durumu mu, yoksa metabolik bir durum mu olduğunu belirlemek konusunda da yardımcı olabilirler.
Bu testlere tipik olarak aşağıdakiler dahildir:
- Arteriyel kan gazı testleri.
- Kapsamlı metabolik panel. Bu, kandaki sodyum ve potasyum seviyelerini, böbrek fonksiyonlarını ve diğer kimyasalları ve fonksiyonları ölçen bir dizi kan testidir.
- İdrar pH’ı.
- İdrar ve kan ketonları.
- Laktik asit testi.
Bu yazımızı da okumak isteyebilirsiniz: Defne Yapraklarının Diyabet Tedavisinde Kullanımı
Metabolik Asidoz Tedavisi
Öncelikle medikal profesyoneller bozukluğu tetikleyen sebebi tedavi etmek amaçlı bir reçete vermelidir. Böbrek yetmezliği olan hastalar hemodiyalize ihtiyaç duyar. Doktorlar bu yöntemi zaman zaman etilen glikol, metanol ve salisilat zehirlenmesi yaşamış bireylerde de kullanabilir.
Ciddi bir asidoz durumunda doktorlar genellikle sodyum bikarbonat uygulaması yapar. Ancak doktorlar bunu dikkatli bir şekilde yapmak durumundadır. Bu, bu maddenin bazı durumlarda zararlı olmasından dolayıdır.
Genel olarak bikarbonat terapisi güvenli ve uygundur. Ancak, asidoz organik asitlerin birikimi dolayısıyla ortaya çıktıysa bu tedavi türü tartışmalı hale gelir. Bunun nedeni tedavinin bu koşullarda ölüm oranlarını önemli ölçüde azaltmamasıdır. Ayrıca bazı risklere de sebep olabilir.
Ancak, bu tip tartışmalı durumlara rağmen çoğu uzman hala şiddetli metabolik asidoz durumunda intravenöz bikarbonat uygulaması önermektedir, bu da kanın pH seviyesinin 7.1’in altına inmesini sağlar.
Tüm alıntı yapılan kaynaklar, kalitelerini, güvenilirliklerini, güncelliklerini ve geçerliliklerini sağlamak için ekibimiz tarafından derinlemesine incelendi. Bu makalenin bibliyografisi güvenilir ve akademik veya bilimsel doğruluğa sahip olarak kabul edildi.
- Vargas Flores, T. (2014). Acidosis metabólica. Revista de Actualización Clínica Investiga.
- Scharnagl, H., März, W., Böhm, M., Luger, T. A., Fracassi, F., Diana, A., … Goffin, E. (2010). Acidosis, Metabolic. In Encyclopedia of Molecular Mechanisms of Disease. https://doi.org/10.1007/978-3-540-29676-8_16
- Márquez-gonzález, C. H. (2012). gasometría durante la guardia. Rev Med Inst Mex Seguro Soc.
