Uyurgezerlik: Bir Çeşit Uyku Bozukluğu

Uyurgezerlik çocuklarda yetişkinlere göre daha sık rastlanır. Bunun nedeni, yetişkinlerin yaşlandıkça daha kısa süreli REM dışı derin uykuya sahip olmalarıdır.

Uyurgezerlik, bu sorundan muzdarip insanların davranışlarının garip ve rahatsız edici özelliklere sahip olması nedeniyle çok fazla ilgi uyandırma eğilimindedir.

Kişinin kısmen uyanması ile karakterize edilen bir uyku bozukluğudur. Uyurgezerliğin temel özelliği, derin uyku sırasında başlayan karmaşık motor davranışların tekrarlayan bölümlerinin varlığıdır.

Uyurgezerlik sorunu yaşayan kişi genellikle uyurken gözlerini ovuşturur, odanın içinde dolaşır, hatta evden çıkmak gibi şeyler yapar veya kendi kendine konuşur.

Ayrıca, uyurgezer olan kişiler nesnelerden kaçınma yeteneğine sahiptir. Ancak zihin ve muhakeme yeteneği ciddi şekilde bozulmuştur. Kişi hareket eder ve konuşur ancak olup biten hiçbir şeyin bilincinde olmadığı söylenebilir.

Nüfus yoğunluğuna göre uyurgezerlik sorunu yaşayan kişilerin oranının %1 ile %15 arasında olduğu tahmin edilmektedir. Bu uyku bozukluğun yetişkinlerde başlama olasılığı veya kalıcılığı yaygın görülürken, çocuklarda ise çok daha yüksektir. Genellikle herhangi bir psikiyatrik veya psikolojik problemle ilişkilendirilmez.

Uyurgezerlik ve REM dışı uykunun ilk etabı

Bu uyku bozukluğu, REM dışı uykunun ilk aşamasında ortaya çıkar. Daha iyi anlamak için uykunun farklı aşamalarını size basit bir şekilde açıklıyoruz:

Yatağa girdiğimizde dinlenmek veya uyumak için yaptığımız şey aynı değildir. Uyku, uyuduğumuz saatler boyunca tekrarlanan yaklaşık 90 dakikalık döngülere bölünmüştür.

Bu döngüler içinde, uykunun iki farklı aşamaları meydana gelir: yavaş uyku ve paradoksal uyku. Şimdi, REM uykusu ve REM olmayan uyku olarak sınıflandırılan farklı aşamaları görelim.

REM olmayan uyku

REM dışı uyku sırasında aşağıdaki aşamalar gerçekleşir:

• Aşama I veya uyuşma aşaması: yaklaşık olarak uykunun ilk 10 dakikasını kapsar. Uyanma döneminden uykuya dalmaya kadar geçen bir geçiş aşamasıdır.
• Faz II veya hafif uyku aşaması: Uyku döngülerimizin yaklaşık %50’sini kapsar. Hem nefes alma hem de kalp atış hızı yavaşlar. Bu aşamada, insanlar bir uçurumdan düşme ve aniden uyanma gibi hislere kapıldıkları tipik rüyalar görürler.
• Aşama II veya geçiş aşaması: Derin uykuya daldığımızda sadece iki veya üç dakika yaşadığımız kısa bir aşamadır.
• Faz IV veya derin uyku aşaması: Bu aşama, toplam uyku döngüsünün yaklaşık %20’sinden oluşur. Dinlenme kalitesinin belirlendiği en önemli aşamadır. Uyanmak çok zordur. Bu aşamada uyurgezer “uyanır”.

REM uykusu veya paradoksal uyku aşaması

Uyku döngüsünün yaklaşık %25’ini kapsar ve 15 ile 30 dakika arasında sürer. Bu aşamada göz kapaklarının altında gözbebeklerinin sabit bir hareketini devam ettirir.

Kaslarımız uyuşmuş olmasına rağmen uyanık olduğumuz zamana çok benzeyen yüksek beyin aktivitesi gösterirler. Bu da uyurgezer olmanın en belirgin özelliklerini oluşturur. Hayal ettiğimiz ve dışarıdan bilgi yakaladığımız aşamadır.

Uyurgezerliğin sebepleri

Makalenin başında da söylediğimiz gibi uyurgezerlik çocuklarda yetişkinlere göre daha yaygındır. Bunun nedeni, yetişkinlerin yaşlandıkça daha kısa süreli REM dışı derin uykuya sahip olmalarıdır.

Bu uyku bozukluğun aileden gelen genlerden kaynaklandığı düşünülmektedir. Ayrıca yorgunluk, uykusuzluk ve kaygı da problemle ilişkilidir. Öte yandan, uyurgezerlik oluşumunu destekleyen diğer faktörler şunlardır:

• Alkol, sakinleştiriciler ve diğer ilaçlar,
• Nöbet durumları,
• Ruhsal travmalar.

Eğer uyurgezer biriyle karşılaşırsanız, yapılacak ilk şey panik yapmamak ve sakin kalmaktır. Daha sonra, yumuşak bir tonda, kısa ve net cümlelerle konuşarak, kişinin yatağına oturmasını sağlayarak yönlendirilmesi önerilir.

Tedavi yöntemi

Çoğu durumda, uyuduğumuz ortamdaki hijyen sorunu ortadan kaldırmak işe yarayabilir. Bu tür önlemlerle düzelmezse, soruna neden olan olası faktörleri tartışmak için bir uzmanla görüşmeniz önerilir.

Bazı hastalar hipnotizma gibi tekniklerle tedavi edildiklerini iddia etmektedirler. Ayrıca bu durumu düzeltmeye çalışmak için ilaç tedavisi de bulunmaktadır.

Bununla beraber, uyurgezerlik yıllar geçtikçe azalma eğilimindedir, çünkü söylediğimiz gibi, yaşlandıkça derin uyku evresi daha azalır ve uyurgezerlikten uyanma sorunu daha azdır.