Vazopressin Hormonunun Özellikleri ve Etkileri

Vazopressin hormonunun temel görevi böbreklerdeki işlemleri düzenlemek olsa da, bu hormon kardiyovasküler sistem ve merkezi sinir sistemi üzerinde de etkilidir.

Antidiüretik hormon ya da ADH olarak da bilinen vazopressin hormonu, hipotalamusun magnoselüler çekirdeklerinden salınır. Buradan nörohipofize geçer ve oradan da kan akışına karışır.  Böbreklerin vücuttan attığı suyun miktarını kontrol ederek vücuttaki su miktarının düzenlenmesine yardımcı olur. Bu yazımızda, vazopressin hormonunun farklı özellik ve etkilerini inceleyeceğiz.

Vazopressin hormonu 9 amino asitin birleşiminden meydana gelen bir oligopeptittir. Bu hormonu meydana getiren amino asitler; sistein, tirozin, glutamin, prolin, bir amino grubu, fenilalanin, arginin, asparagin ve bir karboksil grubudur.

Vazopressin Hormonunun İşlevi

Vazopressin hormonunun temel işlevi böbreklerdeki işlemleri düzenlemek olsa da, bu hormon kardiyovasküler sistem ve merkezi sinir sistemi üzerinde de etkilidir.

Vücut sıvılarındaki hipertonisiteye karşılık bu hormonun salınımı gerçekleşir. Bu da böbreklerin suyu yeniden emmesini ve nefron tübüllerinden kana geri vermesini sağlayarak vücut sıvılarının tonisitesini normale döndürür.

Suyun böbreklerde geri emilimi sonucu, idrar daha konsantre hale gelir ve bundan ötürü idrar miktarı azalır. Yani, yoğun bir vazopressin salınımı olduğunda hafif çapta bir damar büzülmesine neden olacağı için tansiyon düşebilir.

Vazopressin Hormonunun Etkileri

Vazopressin Hormonunun Böbreklerdeki Etkileri

Vazopressin hormonunun görevi idrarı konsantre hale getiren bir takım düzenlemeler gerçekleştirmektir. Böylesi bir işlem sayesinde, serbest suyun hücre dışı sıvıya yeniden emilimi sağlanır.

Vazopressin hormonunun böbreklerdeki bu etkisinin üç temel sonucu vardır:

• İlk ve kortikal toplayıcı sistemdeki ve böbreklerdeki içsel ve dışsal medüller kanaldaki su geçirgenliğini artırır. Bu durum dolayısıyla su yeniden emilir ve daha konsantre bir idrar boşaltımı gerçekleşir.
• Bunun yanında, toplayıcı sisteminin iç medüller kısmının ürik asidi geçirgenliğini artırır.
• Son olarak, Henle kulbunun çıkan kolu aracılığıyla sodyum emilimini artırır.

Vazopressin Hormonunun Merkezi Sinir Sistemindeki Etkileri

Hipotalamik nöronlardan salınan antidiüretik hormonlar tansiyonu ve vücut ısısını düzenler. Ayrıca, cinsiyet ve strese bağlı olarak bu hormonun ağrı kesici etkileri olabileceği kanıtlanmıştır.

Vazopressin Hormonunun Kardiyovasküler Sistem Üzerine Etkileri

Vazopressin nüfuzlu bir damar büzücüdür ve hormonun orijinal adlandırmasının arginin vazopressin olmasını açıklayan sistemik vasküler rezistansı ciddi derecede artırabilir.

ADH Kendini Nasıl Düzenler?

Vazopressin salınımı genel olarak hücre dışı sıvılarının osmolaritesi aracılığıyla kontrol edilir. Osmolaritede görülen düşüş ADH salınımını azaltır ve aynı şekilde yükselme görüldüğü durumlarda da salınım artar.

Kalpteki reseptörler ve geniş kan damarları kan basıncı ya da miktarındaki düşüşleri saptar. Bu olay kanama ya da dehidrasyon durumlarında gerçekleşir. Böyle durumlarda da vazopressin hormonu salınır.

Kandaki tuz konsantrasyonu yükseldiğinde de antidiüretik hormon salınımı gerçekleşir. Benzer şekilde, kandaki tuz miktarı anormal bir derecede düşerse kişi kanında sodyum azlığı çekebilir.

Susama, bulantı, kusma ve ağrı durumlarında da antidiüretik hormon salınımı meydana gelir. Bundan dolayı şunu söyleyebiliriz ki; bu hormon stres ya da yaralanma anlarında kandaki sıvı miktarının düzenlenmesini sağlar.

Vazopressin Hormonu Fazlalığı Olduğunda Ne Olur?

Bu hormonun vücutta yüksek miktarda bulunması böbreklerde suyun tutulmasını sağlar. Bunun yanı sıra, antidiüretik hormonun uygunsuz salınımı adında bir sendrom da bulunur.

Bu sendromdan muzdarip olan hastalarda, ihtiyaçları olmayan zamanlarda da vazopressin hormonu salgılanır. Aşırı su tutulumu kanın seyrelmesine ve tuz yoğunluğunun azalmasına neden olduğunda bu sendrom kendini gösterir.

Bazı ilaçların yan etkisi olarak, akciğer, göğüs duvarı, hipotalamus ve hipofiz bezi hastalıklarında antidiüretik hormon aşırı miktarlarda salınım gösterir.

Peki Ya Vazopressin Hormonu Neredeyse Hiç Salgılanmazsa Ne Olur?

Düşük seviyede antidiüretik hormonu böbreklerin fazla suyu boşaltmasına neden olur. İdrar miktarı artar ve bunun sonucunda dehidrasyon ve tansiyon düşüklüğü meydana gelir. Bundan dolayı, antidiüretik hormon seviyesindeki düşüş hipotalamus ya da hipofiz bezine zarar verebilir veya aşırı susuzluğa neden olabilir.

Sonuç

Vazopressin tek başına ya da günlük yoğun olarak kullanılan ilaçlardaki diğer vazopresörlerle birlikte tedavi anlamında harika bir alternatif olarak karşımıza çıkar.