Akciğer Kanserinin Nedenleri Ve Teşhisi

Kanser, vücuttaki dokulara saldıran hücrelerin kontrolsüz bir şekilde çoğalmasıdır. Hücreler bozulmaların birikmesi veya DNA mutasyonu nedeniyle kanserli hale gelebilirler. 

Akciğer kanseri, önde gelen ölüm sebeplerinden biridir. Maalesef erken dönemlerinde tanısının konması zordur. Bu da zamanında etkili bir tedavi belirlenmesini zorlaştırır. Tanı genellikle geç konduğu için, akciğer kanserinin ilerleyen dönemlerinde başlanan tedaviler genellikle iyimser sonuçlar vermez.

Çoğu zaman hücreler hasar görmüş DNA’yı tanır ve hasarı onarırlar. Ancak bir hücre yoğun bir şekilde hasar görmüşse ve kendini tamir edemiyorsa programlanmış hücre ölümünü aktive ediyor veya apoptozis başlıyor.

Akciğer kanserinin nedeninin tam olarak ne olduğunun bulunması için araştırmalar halen sürüyor. Ancak belli risk faktörlerinin hücreleri kanserli hale getirdiği kanıtlandı. Genetik yapı ve kirli havaya maruz kalmak gibi pek çok faktör bulunuyor. En açık etken ise sigara kullanımı.

Sigara kullanımıyla ilişkisi

İlk sigara sarma makinesinin piyasaya sürüldüğü 1876 yılından beri, sigara, pek çok insanın ulaşabildiği bir ürün. O dönemde bu kanser türü henüz yaygın değildi. Günden güne sigara içmek popülerleşti ve kanser vakaları da aynı hızla arttı.

Şu anda akciğer kanseri vakalarının yüzde 90’ı sigara kullanımıyla ilişkili. Geri kalan yüzde 10’u etkileyen faktörler ise radon gazı, hava kirliliği, toksinler olarak sıralanıyor.

Hem sigara hem de dumanı 70’ten fazla kanserojen kimyasal madde içeriyor. Bunlardan bazıları şöyle sıralanabilir:

• Arsenik (böcek öldürücü)
• Benzer (petrol katkı maddesi)
• Kurşun (oldukça zehirli bir metal)
• Kadmiyum (akü bileşeni)
• İzopren (sentetik lastik yapımında kullanılan bir malzeme)

Cilia hücrelerinin önemi

Sigara içmek solunum yollarında bulunan cilia isimli hücrelere zarar verir ve onları öldürür.

Cilia hücreleri toksinleri, kanserojen maddeleri, virüsleri ve bakterileri yok etmekten sorumludurlar. Sigara, cilia hücrelerine zarar verdiğinde ya da bu hücreleri öldürdüğünde, zararlı maddeler akciğerlerde birikir ve enfeksiyondan kansere pek çok soruna neden olabilirler.

Risk faktörleri

• Genetik yapı. Maalesef tıbbi geçmişleriyle ilgisi olmadığı halde akciğer kanseri görülen hastalar da vardır.
• Yoğun miktarda arsenik içeren sulardan içmek. Bu da hastalığın ortaya çıkma ihtimali artırır. Ancak böyle bir durumda sürecin nasıl işlediği net değildir.
• Sigara kullanımı. Akciğerde adenokarsinoma tam olarak neyin neden olduğu bilinmese de, bu durumun sigara içenlerde sigara içmeyenlere oranla daha fazla görüldüğü açıktır. Ancak en yaygın risk faktörleri arasında pasif içicilik, radon gazı, hava kirliliği ve mesleki maruziyet de yer alır.

Pasif içicilik

Sigara içenler başka insanların da akciğer kanseriyle karşılaşma risklerini artırırlar. Sigara içen biriyle yaşayan ancak sigara içmeyen biri, kendisi içmemesine rağmen yaşadığı yerde bulunan dumana maruz kalır. Bu nedenle bu kişinin akciğer kanseri olma ihtimali yüzde 20 ile yüzde 30 oranında yükselir.

Radon gazı

Hem sigara içen hem de bu gaza maruz kalan kişilerde akciğer kanseri görülme riski sigara içmeyenlere göre daha yüksektir. Radon doğal bir gazdır ancak evlerin içine sızabilir, bodrum katlarında ve tesisat kanallarında birikebilir.

Hava kirliliği

Hava kirliliği de akciğer kanseri gelişimine katkı sağlar. Hava tarafından taşınan, dizel yakıt dumanı gibi kirler bazı insanlarda hastalığın ortaya çıkmasına sebep olabilir. Halihazırda, akciğer kanseri vakalarının yüzde 5’inin hava kirliliği nedeniyle ortaya çıktığı tahmin ediliyor.

Mesleki maruziyet

Sigara içmek bu kanser türünün oluşmasındaki en önemli etmen olsa da, belli bazı kimyasal bileşenlere ve ürünlere maruz kalmak da risk faktörlerinden biridir.

Asbest, arsenik ve benzen gibi kimyasal ajanlar akciğer kanserinin ortaya çıkma riskini artırırlar.

Akciğer kanseri (mezotelyoma), kişinin asbest maddesine maruz kalmasının üstünden yıllar geçtikten sonra bile ortaya çıkabilir. Bu kişiler on yıllarca (10 ile 40 yıl arası) kanser olma riski taşırlar.

Belirtiler

Akciğer kanseri olan bir kişide yaygın olarak görülen belirtiler şöyle sıralanabilir:

• Bitkinlik
• Göğüs ağrısı
• Kilo kaybı
• Nefes daralması veya hırıltı
• Kronik öksürük, kanlı öksürük

Akciğer kanseri türleri

1. Küçük hücreli karsinoma. Vakaların yüzde 10’u bu türdendir. Bu kanser türü genellikle hızla yayılır.
2. Küçük hücreli dışı akciğer kanseri (NSCLC). En yaygın türdür. Kanser vakalarının yüzde 90’u bu türdendir ve o kadar agresif değillerdir. Bir başka deyişle başka dokulara ve organlara daha yavaş bir şekilde yayılırlar.

Bu hastalık nedeniyle ortaya çıkan tümörlerin yaklaşık yüzde 5’i  karsinoid tümörlerdir. Diğer kanserli tümör türlerine (Adenoid kistik karsinom, lenfoma ve sarkom) daha da az rastlanır.

Vücuttaki diğer kanser türleri de akciğere yayılabilirler ancak bunlar akciğer kanseri olarak sınıflandırılmazlar.

Teşhis

Maalesef ilk dönemlerde tehlikeli bir durumun mevcut olduğunun sinyallerini verecek fark edilebilir herhangi bir belirti yoktur. Çoğu vakada belirtiler genel şeylerdir, kanser şüphesini akla getirmezler.

Belirti göstermeyen vakaların yaklaşık yüzde 25’ine rutin bir muayene esnasında veya göğüs radyografisi sonucunda akciğer kanseri teşhisi konur.

Eğer rutin olarak yapılan testler sonucunda akciğer kanserine işaret eden bulgular elde edildiyse doktor teşhisi kesinleştirmek için daha detaylı testler yapmalıdır. Bir uzman salya veya balgam kullanarak hastanın akciğer hücrelerini inceler, kanserin türünü ve hangi dönemde olduğunu anlamak için bir biyopsi örneğinden faydalanır.

Tedbirler

En çok tavsiye edilen (ve aşikar olan) tedbir elbette sigara kullanmaktan kaçınmak veya böyle bir alışkanlık varsa en azından tüketimi olabildiğince düşürmektir.

Ayrıca, tıpkı diğer hastalıkları önlemek için olduğu gibi, akciğer kanserine karşı tedbir almak için de sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemeli, aşırılıklardan kaçınmalı ve toksik maddelere ve kimyasallara karşı genel olarak dikkatli olmalısınız.