Anksiyete ve En Yaygın 7 Tipi ile Tanışın

Yaygın anksiyete bozukluğu, fobi, saplantı, zorlantı bozukluğu… Farklı anksiyete tipleri hakkında daha fazla bilgi edinin ve onları neyin ayırdığını öğrenin.

Anksiyete, şüphesiz hepimizin zaman zaman karşılaştığı acımasız bir durumdur. Psikolojinin bu boyutu hakkında konuştuğumuzda, genellikle tek bir problem olarak düşünürüz. Ancak, anksiyeteye yol açan bir çok farklı derecede ve sebepte durum vardır.

Psikoloji bunları 7 farklı tipte inceler. Öncelikle, anksiyetenin normal bir duygu durumu olduğunu hatırlatmak isteriz. Düzgün bir şekilde kontrol edildiğinde, belirsiz durumlarla mücadele etmenize yardımcı olan ya da zor bir durumda sizi zorlayan psikolojik bir mekanizmadır.

Ancak çoğu zaman, korkularınız sizi ele geçirir ve beyniniz bu gibi durumlarda kontrolünüzü kaybetmenize neden olur. Anksiyetenin 7 tipini anlamak size yardımcı olacaktır. Ancak, eğer kontrolü kaybettiğinizi ve tamamen çaresiz olduğunuzu düşünüyorsanız, bir uzmana görünmeyi unutmayın.

1.Yaygın Anksiyete Bozukluğu

Yaygın anksiyete bozukluğu anksiyetenin en yaygın halidir. Milyonlarca insanı etkiler ve hepimiz hayatalarımızın bir noktasında beliri bir nedeni olmaksızın zihinsel gerginlik yaşayabiliriz.

Bu durum, derin bir belirsizliğe ve yalnızlık hissine sebep olabilir. Farklı durumlar anksiyeteyi tetikleyebilir: yaklaşan iş görüşmesi, topluluk içinde konuşma, bir tartışma, rutininizi değiştirmek, yeni bir şey denemek….

Ancak her zaman bir durumdan kaynaklanmıyor olabilir. Yaygın anksiyete bozukluğu aynı zamanda sürekli endişelenerek yaşadığınız şehir gibi daha köklü bir nedene dayanıyor olabilir.

Bazı belirtileri:

• Sürekli hoşnutsuzluk, sinirlilik, gerginlik ya da kontrol kaybı
• Yorgunluk, enerji kaybı
• Özellikle sırtta, boyunda ve omuzlardaki kaslarda gerginlik
• Yapılan işe konsantre olamamak
• Sürekli kötü bir şey olacak düşüncesi

2. Sosyal Fobi

Anksiyetenin 2. tipi olan sosyal fobide sosyal düşünceler sürekli bir rahatsızlığa, hoşnutsuzluğa ve endişeye sebep olur.

Sosyal fobisi olan insanlar, topluluk içinde konuşma, sunum ya da tartışma yapmak gibi insanların içinde bulunmaları gereken yerlerden hoşlanmazlar. Bir kıyafeti iade etmek gibi durumlar bile onlar için zorlayıcı olabilir.

Belirtileri ise şu şekildedir:

• Yabancılar karşısında ya da bazı durumlarda korku ve çaresizlik hissi
• Sürekli olarak izlenme ve yargılanma takıntısı
• Biriyle tanıştırıldığınızda ya da kontrol edemediğiniz bir durumla karşı karşıya kaldığınızda soğuk ter dökme, kekeleme ve midede bir boşluk hissi.

3. Panik Bozukluğu

Panik bozukluğu kişiye oldukça etkileyen bir rahatsızlıktır. Öleceğinizi, kalp krizi ya da bir kaza geçireceğinizi, birinin size zarar vereceğini düşünmenize sebep olur.

Anksiyete ve panik ataklarını tecrübe ettiyseniz aynı şeyleri tekrar yaşayacağınız korkusudur.Panik ataklar, stres tarafından tetiklenen yoğun fiziksel ve zihinsel duygulardır.

Kulağa tuhaf gelse de bazı durumlarda belirli bir sebebi olmayabilir. Sadece aynı durumu yaşamış başka birinin anlayabileceği karmaşık bir rahatsızlıktır.

Bazı belirtileri:

• Kalp atışının hızlanması
• Aşırı terleme
• Uyuşukluk ve halsizlik
• Bedeninizden ayrılmışsınız hissi
• Göğüs ve mide ağrısı
• Sindirim problemleri

4. Agorafobi

Herkes agorafobiyi duymuştur; büyük alan, bildiğiniz sınırların dışına çıkma ya da tanımadığınız bir yere girme korkusu.

Bir konuya açıklık getirelim; angorafobisi olan insanlar evden çıkamıyor gibi bir durum söz konusu değildir. Agorafobisi olan bir çok insan evden dışarı çıksa da gittiği yerleri ev, iş, market gibi sınırlı tutmaktadır.

Agorafobinin panik bozukluğu ile bağlantılı olduğunu da belirtelim. Agorafobisi olan bir insan, kendini açık bir alanda bulduğu zaman, az önce bahsettiğimiz belirtiler kendini göstermeye başlar.

5. Spesifik Fobiler

Neredeyse hepimizin bir çeşit fobisi vardır. Örümcek fobisi, palyaço fobisi, yüksek ses fobisi, gök gürültüsü, bıçak…

Bu çeşit korkular, onları takıntı haline getirip hayat kalitenizi kötü yönde etkilemediğiniz sürece normaldir.

Örneğin, örümcek, yağmur, şimşek ve bir köpek tarafından ısırılma korkusuyla evden dışarı çıkmıyorsanız, fobiniz sizi ciddi bir şekilde etkiliyor demektir.

Bazı belirtileri:

• Sürekli ve aşırı şekilde bir şeyden korkmak
• Anı bir tehdit ya da saldırı hissi
• Mantıksız olduğunu bildiğiniz halde korkunuzu kontrol edememe
• Hayat düzeninizde ciddi bir kısıtlama

6. Travma Sonrası Stres Bozukluğu

Maalesef, hayatta her zaman korunmanın, saygı görmenin ve sevilmenin bir garantisi olmadığı gibi güvenliğin de bir garantisi yoktur. Travmatik olaylar iz bırakır. Kazalar, kavgalar, kayıplar ve şoklar sizi değiştirebilen, sizi içten ve dıştan yaralayabilen olaylardır.

Travma sonrası stres bozukluğunun (Post-travmatik stres bozukluğu) belirtileri arasında:

• Travmaları tekrar yaşama: Travma sonrası stres bozukluğunun en yaygın belirtisi, aynı travmayı bir çok kez yaşamaktır. Küçücük bir şey bile sizi geçmişe götürüp aynı acıyı tekrar yaşamanıza sebep olabilir.
• Tekrarlayan travmalar: Bu da bir başka etkendir. Travmanın etkisi zamanla azalabilir ama sizi ciddi bir şekilde değiştirmiştir.
• Anksiyete farklı gündelik durumlarlar etkisini korumaya devam eder. Uykusuzluk, yorgunluk, dikkat eksikliği vb.

7. Obsesif Kompulsif Bozukluk

Son olarak, obsesif kompulsif bozukluk çok yıkıcı bir anksiyete bozukluğu olabilir. Uzaktan bakan biri, kişinin neden anlamsız ritüeller, manyaklıklar ve tekrarlayan davranışlarda bulunduğunu anlamayabilir.

Ancak, zorunluluk ile takıntıyı nasıl ayıracağını bilmek önemlidir çünkü ikisi aynı şey demek değildir. İkisi arasında bir takım nuas farklılıkları vardır.

Takıntı, biri beni bırakacak ya da biri bana zarar verecek gibi genellikle negatif bir düşünce etrafında gelişen endişelerdir.

Öte yandan zorunluluk ise takıntılarla başa çıkmak için bir kişinin yaptığı eylemlerdir. Örneğin, güvende olmak için kapıyı 5 kere kitlemek ya da bakterilerden kurtulmak için elleri art arda yıkamak vs.

Unutmayın: Hepimizin anksiyeteli olduğu zamanlar olabilir

Sonuç olarak, bu yazımızda anlattığımız anksiyete tipleri nasıl ortaya çıktığına bağlı olarak tedavi gerektirebilen klinik kategorilerdir.

Bu seviyelere ulaşmadığı sürece, anksiyete gelip geçici, normal bir duygu durumudur. Sadece, düzgün bir şekilde kontrol etmeyi öğrenmelisiniz.