Çapraz Bulaşma Nedir?

Çapraz bulaşma gıda kaynaklı hastalıkların en sık görülen nedenlerinden bir tanesidir. Peki, bu tam olarak nelerden oluşur? Bundan kaçınmak için ne gibi önlemler almalısınız? Okumaya devam edin ve bu konu hakkındaki her şeyi öğrenin.

Yazan ve doğrulayan beslenme uzmanı Florencia Villafañe.

Son Güncelleme: 09 Ağustos, 2022

Çapraz bulaşma, gıda kaynaklı hastalıkların en yaygın nedenlerinden bir tanesidir. Peki, bu durum nasıl gerçekleşir? Bugünkü yazımızda sizlere bu konuda bilmeniz gereken her şeyi anlatacağız.

Gıda kaynaklı hastalıkların gelişmesindeki en önemli faktörlerden bir tanesi yiyecekler ile kötü bir şekilde ilgilenilmesidir.  Tarım, Hayvancılık ve Balıkçılık Bakanlığına göre olası gıda zehirlenmelerinin belirleyicileri depolama, pişirme, çiğ materyallerin yıkanması ve mutfak eşyalarının hijyeni gibi şeylerdir.

Gıda üretimi, muhafazası ve depolanması süreçleri uygun bir şekilde kontrol edilmediğinde bulaşma riski artar.

Çapraz Bulaşma: Nedir?

Bu; biyolojik, fiziksel ya da kimyasal kirleticilerin bunları barındıran bir gıdadan bunları barındırmayan diğer bir gıdaya geçmesi durumudur.

Biyolojik ajanlar arasında virüsler, bakteriler ve mantarlar bulunur; fiziksel olanlar ise çelik yün, cam, plastik ya da saç parçaları olabilir. Kimyasal ajanlar ise gübre, böcek ilacı, dezenfektan vb. şeylerin kalıntıları gibi herhangi bir şey olabilir.

Doğrudan Çapraz Bulaşma

Bu, bir gıda toksini toksik olmayan bir gıda ile doğrudan temas ettiğinde ortaya çıkar. Örneğin, uygun bir şekilde sterilize edilmemiş bazı yiyeceklerin kontamine olmamış bir başka yiyecek ile etkileşime geçmesi buna dahildir. Örneğin, bu kontamine olmuş bir domatesi bir salatanın diğer malzemeleri ile karıştırırken meydana gelebilir.

Ayrıca, yiyecekler uygun olmayan bir şekilde buzdolabında saklandığında ve yemeye hazır ürünler işlenmemiş ürünler ile temas ettiğinde de doğrudan çapraz bulaşma meydana gelebilir.

Dolaylı Çapraz Bulaşma

Benzer şekilde, bu durum bu kontamine edici ajanlar üçüncü bir element yolu ile bir maddeden diğerine geçtiğinde de meydana gelebilir. Bu bir bıçak, bir kesme tahtası, diğer mutfak ekipmanı türleri ve hatta eller dahi olabilir. Açık bir örnek, öncelikle çiğ et kesmek için kullandığınız bir bıçağı sonrasında bir dilim turta kesmek için kullanmanızdır.

Yiyecekler İle İlgilenirken Dikkat Edilmesi Gerekenler

Bundan dolayı; yiyecekleri hazırladığınız yerin, yani mutfak eşyalarının, ekipmanların ve diğer şeylerin hijyeni çapraz bulaşmayı önlemek için çok önemlidir. Hijyen derken, genel temizliği korumaktan ve tüm çalışma alanları ve ekipmanları dezenfekte etmekten bahsediyoruz. Bundan dolayı:

• Yüzeylerdeki yiyecek artıkları gibi görünür kirleri su, deterjan ve bir fırça kullanarak temizleyin
• Çamaşır suyu gibi kimyasallar ve sıcak su kullanarak dezenfekte edin ve mikroorganizmaları yok edin. Dezenfekte etmenin temizliğin yerini tutmadığını unutmayın. Bu sadece halihazırda yıkamış olduğunuz araçlar için etkilidir
• En kirli olan şeylerle başlayın ve en temizine doğru temizleyin

Çapraz Bulaşma: Engellenmesi İçin Önlemler

Riski azaltmak için aşağıdaki önlemleri dikkate alın:

• Temizlik ve dezenfekte etmek için kullandığınız kimyasalları gıdalardan uzakta, özel bir bölgede saklayın.
• Mutfak çalışma yüzeylerini periyodik olarak sıcak su ve deterjan ile temizleyin; bunların var olabilecek evcil hayvanlarınız ile etkileşime geçmesine asla izin vermeyin.
• Yüzeyleri temizlemek için tek kullanımlık kağıt havlu kullanın. Mutfak havluları ya da bulaşık bezleri kullanırken uygun hijyen uygulamalı ve bunları gerekli olduğunda değiştirmelisiniz.
• Dezenfektan kalıntılarını temizlemek için dezenfekte edilmesi sonrasında yüzeylerinizi ve araçlarınızı durulayın. Deterjan ve çamaşır suyunu bir arada kullanmayın. Çünkü deterjan çamaşır suyunu etkisiz hale getirir, bu da dezenfekte etme etkisini azaltır.
• Yiyecek hazırlarken gerekli alet ve ekipmanların temiz olduğundan ve uygun bir şekilde dezenfekte edildiğinden emin olun.
• Çiğ yiyecekler ile ilgilenmeyi bitirdiğinizde ve pişmiş ürünleri ellemeden önce; tüm aletleri, ekipmanları ve masaları temizleyin ve dezenfekte edin.
• Gıdaları buzdolabında saklamadan önce streç film ile üstlerini kapatın, ya da hava almayan poşet ya da kaplar içerisine koyun.
• Sularının yenmeye hazır yiyecekleri kirletmesini engellemek için çiğ yiyecekleri buzdolabının alt kısımlarına yerleştirin. Herhangi bir kesik ya da yaranız varsa bunu su geçirmeyen bir bandaj ile kapatın ve antiseptik ile tedavi edin. Ayrıca, hastaysanız ya da bir cilt enfeksiyonunuz varsa yemek pişirmeyin.
• Ellerinizi; yiyeceklerinizi hazırlamadan önce, hazırlarken ve hazırladıktan sonra sabun ve su ile yıkayın. Ayrıca bunu çiğ yiyecekler ile ilgilendikten sonra, tuvaleti kullandıktan sonra ve kimyasal ürünleri elledikten sonra da yapın.

Hakkında Açık Olunması Gereken Şeyler

Pek çok kontaminasyon noktası vardır, ve bir yiyeceğin bir kısmının bunlarla temas edip etmediğini tespit etmek neredeyse imkansızdır. Bununla birlikte, eğer yiyecekler ile uğraşırken yukarıdakilerin hepsini dikkate alırsanız gıda zehirlenmesi riskini kesinlikle azaltmış olursunuz.