Dünya Parkinson Günü: İlk Semptomlar ve Teşhis
11 Nisan, 1997’den beri Dünya Parkinson Günü olarak anılmaktadır. Bu isim, hastalığa adını veren James Parkinson’un çalışmaları nedeniyle Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından verilmiştir.
James Parkinson, 1817’de bu vakadan bahseden ilk kitabı yayınlanan bir İngiliz nörologdu. O zamanlar, doktor bu sendromu sinir bozucu bir felç geçirme durumu olarak tanımlıyordu. Bu nedenle onun çalışmaları bu konudaki bilimsel çalışmanın başlangıcını temsil ediyordu.
Dünya Parkinson Gününde, hastalığın dünya genelinde insan nüfusu arasında %0,3’lük bir yaygınlığa sahip olduğunu sadece 60 yaşın üzerindekilerde %1’e yükseldiğini hatırlamamız gerekir. Bunun anlamı bu yaşın üzerindeki her 100 kişiden 1’inde Parkinson semptomlarına rastlanılabilmesidir.
Erkeklerde kadınlara göre daha sık rastlanır. Östrojen faktörü araştırılmış ve östrojenin koruyucu bir rol oynayabileceği varsayılmış olmasına rağmen, bu konu hala açıklığa kavuşturulmuş bir konu değildir.
Parkinson hastalığının bir çeşidi, 40 yaşın altındaki insanlarda genç yaşta görülen bir hastalıktır. İstemsiz titreme oluşmasının sebebi, bir genin mutasyona uğraması nedeniyle belirli bir durum ile ilişkilendirilmiştir. Parkinson hastalarının yaklaşık %5’i erken yaşta kendini gösteren forma sahiptir.
Bunu da okuyun: Norepinefrin Nedir, Ne İçin Kullanılır?
Parkinson hastalığı nedir?
Tanınan bir hastalık olduğunu düşünmemize rağmen, Dünya Parkinson Günü, hastalığın tanınırlığının artmasına ve tüm dünyada bilinmesine yardımcı olmaktadır. Gelin, bunun oldukça tanınan bir hastalık olduğu konusunda hemfikir olalım.
İstemsiz titreme hastalığı, nöronal bir dejenerasyon süreci olarak tanımlanmaktadır. Bu durum, sinir sisteminde ilerleyen ve zaman geçtikçe de olumsuz bir hal alan sinir sistemini olumsuz etkileyen bir durumdur.
Temel semptom olarak nörodejenerasyon hareketleri etkilemektedir. Dikkat edilmesi gereken başka semptomların da olduğunu yazımızın devamında göreceğiz. Öncelikli olarak değişikliklerin merkezi olan titremeleri ele almamız gerekir.
Hastalarda, beynin substantia nigra pars kompakta bölgesinde değişmiş nöronlar tespit edilmiştir. Bu nöronlar değiştiğinde veya yok olduklarında vücuttaki dopamin miktarı azalır. Dopamin, hareketleri koordine etmek için sinir sistemine sinyaller gönderen bir nörotransmiterdir.
Dünya Parkinson Gününde hastalığın ilk semptomlarını öğrenin
Bu yıl hastalığa karşı farkındalık yaratmaya çalışan çeşitli kuruluşlar, Dünya Parkinson Günü’nün, hastalığın erken semptomlarını topluma duyurmak için bir fırsat günü olduğunu öne sürmüştür. Bu sayede dikkatli olursak erken teşhis alıp, bu hastalıktan mustarip olanlara daha fazla konuda yardım edebiliriz.
Daha önce de söylediğimiz gibi, en belirgin işaretlerden biridir. Genelde ilk olarak ekstremitelerde ve kişi dinlendiği sırada hiçbir aktiviteyle uğraşmasa bile titremeler oluşur. Başka semptomları da vardır:
- Küçük puntolarla yazma: Hastalık ve hareketler üzerindeki kontrol eksikliği, titremelerden etkilenen kişinin el yazısını değiştirmesine neden olur ve bu da yazı boyutunu küçültmesine neden olur.
- Uyku sırasındaki hareketler: Uyku sırasında kendiliğinden tekme atma ve hatta yumruk atma, tekrarlayan hale geldiklerinde Parkinson’un erken belirtisi olabilir.
- Koku kaybı: Parkinson hastalarının koku alma duyularını kaybetme eğiliminde oldukları görülmüştür.
- Kabızlık: Nöronal sisteme iletilen sinyallerdeki değişkenlik, bağırsağı ve dışkılama ritimlerini düzenleyen nöron ağını da etkiler. Daha önce kabızlık sorunu yaşamayan kişilerin bu sorundan etkilenmeleri bu hastalığın habercisi olabilir.
- İfade eksikliği: Yüz, nöronal dejenerasyondaki değişikliklerden de etkilenir. Parkinson hastasının en belirgin özelliği yüz hatlarında mimiklerini kaybetmesi, yüzünden maske varmış gibi bir ifade takınmasıdır. Bu nedenle yüz hatlarından kahkaha ve üzüntüyü ayırt etmek zor olur.
- Ses seviyesinde değişiklik: Ses kısıklaşır veya ses seviyesini düşer çünkü ses tellerine iletim ve hava rezonans kutusunun hareketleri değişir.
Bunu da okuyun: Yaşlılıkta Ses: Sesinizi Nasıl Koruyabilirsiniz?
Sendromun teşhisi
Dünya Parkinson Günü’nün ve erken ortaya çıkan semptomlarının bilinirliğinin artırılmaya çalışılmasındaki amaç, kişilerde meydana gelen değişiklikleri onlara göstererek, hastalığa karşı erken önlem almalarını sağlamaktır. Bu şekilde tedaviye daha erken başlanarak yaşam kalitesini artıran destek tedbirleri oluşturulabilir.
Parkinson teşhisi klinik tedavi gerektirir. Anında etkiyi ortaya ortadan kaldıran ve sonuç veren herhangi bir tedavi yöntemi bulunmamaktadır. Parkinson hastalığının varlığı nörolog bir doktor tarafından konulmalıdır.
Tanı koyma sürecine bazen merkezi sinir sistemindeki dopaminin varlığını gösteren özel çekilmiş bir tomografi filmi eşlik eder. Haklı şüphelerin olması durumunda tanı konulmasına yardımcı eder ancak bu teşhis yöntemi her zaman uygulanmayabilir.
Dünya Parkinson Günü: Görünmez işaretleri öğrenin
Bu yıl Dünya Parkinson Günü’nün amacı farkında olmadığımız bu semptomların tanınırlığını artırmayı hedeflemektedir. Özellikle 60 yaşın üzerindeysek, nörolojik bir bozukluğa işaret edebilecek bazı değişikliklere karşı dikkatli olmalıyız. Doktora ne kadar erken görünürsek, tedavi alma sürecimiz de geleceğimiz açısından daha iyi olur.
Tüm alıntı yapılan kaynaklar, kalitelerini, güvenilirliklerini, güncelliklerini ve geçerliliklerini sağlamak için ekibimiz tarafından derinlemesine incelendi. Bu makalenin bibliyografisi güvenilir ve akademik veya bilimsel doğruluğa sahip olarak kabul edildi.
- Velseboer, D. C. “Non-dopaminergic symptoms in Parkinson’s disease.” (2019).
- Khoo, Tien K., et al. “The spectrum of nonmotor symptoms in early Parkinson disease.” Neurology 80.3 (2013): 276-281.
- Mantri, Sneha, James F. Morley, and Andrew D. Siderowf. “The importance of preclinical diagnostics in Parkinson disease.” Parkinsonism & related disorders 64 (2019): 20-28.
- Martínez-Fernández, Raúl, et al. “Actualización en la enfermedad de Parkinson.” Revista Médica Clínica Las Condes 27.3 (2016): 363-379.
- Grimes, David, et al. “Canadian guideline for Parkinson disease.” CMAJ 191.36 (2019): E989-E1004.
