Kendine Hakim Olma Gücünü Öğrenmek için 8 İpucu
Kendine hakim olma ya da irade, istediğimiz şeyleri almak için beklemek zorunda kaldığımız zaman öğrendiğimiz bir mekanizmadır. Hepimiz buna sahip olduğumuzu biliriz; ama bazen buna değip değmediğini merak ederiz. Bu zor bir uygulama da olsa, irade uzun vadeli hedeflerimize ulaşmak için çok önemlidir.
Kendine hakim olma, muhtemelen en önemli psikolojik özelliktir. Bu, dürtülerimize karşı koymak için yeterli bir duygusal dengeye ulaşmayı içerir ve refahımız içi hayatidir. Gelin bir örneğe bakalım.
Bir yanda elma var, diğer yanda çikolatalı kek var. Diyet sırasında hiçbir şeye dokunmayacağınıza dair kendinize söz vermiş olsanız bile, sinirli elleriniz gizlice buzdolabına gidip en tatlı olana uzanıyor…
Şunu kabul edelim: Hepimiz benzer bir durum yaşadık. Örneğin, kilo vermek gibi uzun vadeli hedefler, sıklıkla çikolatalı kek gibi diğer anlık zevkler ile çatışma içine girer.
Hepimiz anlık zevklerimiz ve kısa vadeli keyfi dürtülerimiz üzerinde kontrol kazanabiliriz. Bunu yaparsak, hedeflerimizin ve motivasyonumuzun geçici anlar yüzünden yok olmamasını sağlayabiliriz. Bu, sayısız hayati an için anahtar değerindedir.
Bu yazımıza da göz atın: Tatlı Zaafı ve Onu Dindiren 5 Gıda
Neden kontrolü kaybederiz?
Birkaç kilo vermek için kendimizi adamış olabiliriz; ama kendimizi hala bir şekilde cezbedicilik karşısında yelkenleri indirmişken bulabiliriz. Peki bu neden kaynaklanır? Bunlar kendine hakim olma süreçlerine karışan iki psikolojik sistemden oluşur: Dürtü sistemi ve refleks sistemi.
Dürtü sistemi çevremizi izler. Uyaranları ya da çikolatalı kek örneğinde olduğu gibi bize zevk vermeyi garanti eden unsurları yakalar. Bu nedenle aç olduğunuzda yemek alışverişine çıkmanız iyi bir fikir değildir.
Bu dürtülerin büyüklüğü her zaman aynı değildir ve her insanda da aynı olmaz. Bu, bir çok duruma ve eğilime bağlıdır. Refleks sistemimiz ise plan yapar ve davranışlarımızın sonuçlarını ortaya koyar.
Refleks sistemi, ne kadar lezzetli ve harika olursa olsun çikolatalı keki yemenin sonuçları olduğunu söyler. Yapacağımız şeyi düşünmemiz birçok kaynak ve kendimizi yönetme yeteneği gerektirir.
Bu kolay değildir; ama buna kesinlikle değecektir. Eğer kendimize hakim olmak üzerine yeterince çalışırsak, spor salonuna gitmek gibi faaliyetleri bir alışkanlığa dönüştürebiliriz.
Bir kanepede karpuz gibi ayaklarımızı uzatıp otururken sonsuz ikilemler yaşamayız. Unutmayın ki; vücudun bir alışkanlık geliştirmesi için 21 gün gerekir.
Hayatta haz ve zevkleri geciktirme
Zevkleri geciktirmenin ve hayal kırıklığına katlanmanın önemini bir örnek olarak en iyi çocukluk döneminde bulabilirsiniz. Çok iyi biliriz ki; bir çocuk top ile oynaması ya da bir şeker yemesi yasaklandığında, kimse onu izlemezken bunları yapmamak için zorlanır. Hatta biri izliyor olsa bile yine de yapabilir.
Tanınan psikolog Walter Mischel ünlü deneyi ile bunun ötesine geçti: Şekerleme testi. Mischel’in çalışması hazzı ertelemenin bir sonraki şekerlemeyi yemek için ilkini yeme dürtüsünü kontrol altına almaktan geçtiğini kanıtladı.
Bu çalışmayı yaparak, kendine hakim olma ve hayatta başarılı olma arasındaki ilişkiyi kurmayı başardı. Bu deney, kendimizi test etme ve kontrol altına almanın hayatta başarının anahtarı olduğunu kabul ediyor.
Kendine hakim olma gücü geliştirmek için 8 öneri
Bir kişi irade gücü ile doğmaz; ama bu elde edilebilir. Bu özellikle sigarayı bırakmak, kilo vermek veya maratona katılmak isteyen biri için çok önemlidir. İşte irade gücünü öğrenmek için 8 ipucu:
- Belli bir şekilde davranırsanız oluşabilecek riskleri ve olumsuz sonuçları göz önünde bulundurun.
- ” Eğer… o zaman…” gibi kurallar yaratın. Bu şekilde, çizginin dışına çıkmazsınız.
- Çevrenizdekilere hedefleriniz ve eylem planınızdan bahsederek amacınıza olan bağınızı artırın.
- Hedeflerinizi, tamamlamak zorunda olduğunuz minik adımlara çevirin.
- Küçük başarılar için mutlu olun ve hedeflerinize ulaştığınız zaman kutlama yapın.
- Dışsal faktörler ve cezbedicilik arasındaki bağı kurarak dürtülerinizi değiştirin.
- Hedeflerinizi her zaman aklınızda tutabilmek için hafızanızı eğitin.
- Hedefinize ulaşmakta risk teşkil eden şeyler üzerine düşünün.
- Zihinsel kaynaklarınızı ve motivasyonunuzu yenilemek için durun ve mola verin.
- İrade gücüne giden yol kesinlikle bizi cezbedecek şeyleri bilmekten ve güçlerimizden yararlanmaktan geçer.
Anlık bir durum ve uzun vadeli bir hedef arasında ikileme düştüğümüz her an, refleks sistemimiz ve dürtü sistemimizin birbiriyle savaştığını unutmamalıyız. Hangisi savaşı kazanmayı hak ediyor?
Tüm alıntı yapılan kaynaklar, kalitelerini, güvenilirliklerini, güncelliklerini ve geçerliliklerini sağlamak için ekibimiz tarafından derinlemesine incelendi. Bu makalenin bibliyografisi güvenilir ve akademik veya bilimsel doğruluğa sahip olarak kabul edildi.
- Mischel, W., Ayduk, O., Berman, M. G., Casey, B. J., Gotlib, I. H., Jonides, J., … Shoda, Y. (2011). “Willpower” over the life span: Decomposing self-regulation. Social Cognitive and Affective Neuroscience, 6(2), 252–256. https://doi.org/10.1093/scan/nsq081
- Metcalfe, J., & Mischel, W. (1999). A hot/cool-system analysis of delay of gratification: Dynamics of willpower. Psychological Review, 106(1), 3–19. https://doi.org/10.1037/0033-295X.106.1.3
- Mischel, W., Shoda, Y., & Rodriguez, M. L. (1989). Delay of gratification in children. Science, 244(4907), 933–938. https://doi.org/10.1126/science.2658056
- Petti, T. A. (2015). Review of The Marshmallow Test: Mastering self-control. The Journal of Clinical Psychiatry, 76(11), e1478–e1478. https://doi.org/10.4088/JCP.15bk10118