Sindirim Enzimleri Ne İşe Yararlar?
Sindirim enzimleri vücudunuzun ihtiyacı olan besinlerin emilimini sağlayabilmesi için gıdaları daha basit porsiyonlar haline getiren moleküllerdir. Spesifik fonksiyonları doldurarak kimyasal reaksiyonları hızlandırırlar. Onlar olmadan vücudunuz sindirim sürecini devam ettiremez.
Enzimler; tükürükten mideye, pankreas öz suyuna, ve bağırsak salgılarına kadar sindirim sisteminin farklı yerlerinde bulunur. Ayrıca konumları gerçekleştirdikleri fonksiyona ve etkin hale getirmeleri gereken koşula bağlıdır.
Hadi bunlara daha yakından bakalım.
Bu yazımızı da okuyun: Temel Gıda İntoleransları Nelerdir?
Sindirim Enzimleri Nelerdir?
Enzimler vücudun ürettiği moleküllerdir, bunlar genellikle protein olur. İşlevlerini vücuttaki pek çok kimyasal reaksiyon ile gerçekleştirirler, ancak her biri spesifiktir ve üzerinde etkisi olan benzersiz pek çok alt tabakaya sahiptir.
Bu, birkaç farklı enzim türü bulunmasına karşın, bir enzimin eksikliğinin belirli sorunlara yol açabileceği anlamına gelir. Süt şekerini parçalayan laktaz eksikliğinde de durum budur, bu enzim eksik ise laktoz intoleransı ortaya çıkar.
Sindirim Enzimleri Türleri
Bahsettiğimiz üzere, farklı sindirim enzimi türleri vardır ve bunların her biri belirli bir besin ya da substratın üzerinde etkilidir. Bunların arasında aşağıdakiler bulunmaktadır:
- Tükürük ve pankreas amilazı nişastayı glikoza çevirir.
- Mide ve pankreas lipazı, lipitleri yağ asitlerine ve gliserole ayırır.
- Kolesterolaz ve fosfolipaz, kolesterolü ve fosfolipitleri parçalar.
- Proteazlar inaktif formlarında bağırsak lümenine salgılanır ve proteinlerin parçalanmasından sorumludur.
Enzimler Ne İçindir?
Bahsettiğimiz üzere, sindirim enzimleri olmadığında vücudunuz yiyeceklerde bulunan besinleri parçalayamaz. Bu nedenle, vücudunuz bunları emmez. Eylemleri oldukça karmaşıktır, bu nedenle aşağıda nasıl çalıştıklarını açıklayacağız.
1. Karbonhidratların Parçalanması
Bu besinin sindirimi tükürük amilazının etkisini göstermeye başladığı yer olan ağızda başlar. Çoğu zaman etkisi sınırlıdır çünkü çiğneme sürecine bağlıdır.
Uluslararası Moleküler Bilimler dergisinde yayınlanan bir çalışma eğer bir insan beyaz ekmeği yeterince çiğnerse nişastanın parçalanması nedeniyle kişinin ağzında tatlı bir tat hissedebileceğini öne sürer.
Pankreatik amilaz bu karbonhidratları parçalama sürecini devam ettirir. Pankreas tarafından üretilen öz suyu, mide içeriğini ince bağırsağa boşalttığında salınır. Bu enzim pankreatik suda bulunur, ve burada ayrıca lipazlar ve proteazlar da vardır.
Son olarak, vücudunuz en basit karbonhidratlar olan glikoz, fruktoz ve galaktoz birimlerinin emilimini gerçekleştirebilir.
2. Proteinlerin Parçalanması
Proteinlerin sindirimi midede üretilen gastrik pepsin ile midede başlar. Protein sindiriminin çok büyük bir kısmı pankreas proteazlarının etki ettiği ince bağırsağın birinci ve ikinci kısımlarında meydana gelir.
Bu proteazlar bağırsağa inaktif formlarında ulaşır. Bunun nedeni, eğer daha önce aktif hale gelirlerse pankreası sindirme risklerinin olmasıdır, bu da büyük komplikasyonlara neden olur.
3. Yağların Parçalanması
Lipit sindirimi midede gastrik lipaz ile başlar ve total sindirimin %10’unu oluşturur. Sonrasında yağlar bağırsağa ulaştığında pankreatik lipaz bu eylemi devam ettirir ve bağırsak sindirimin %90’ını gerçekleştirir.
Yağları ve kolesterolü parçalayan enzimlerin düzgün bir şekilde çalışması için safraya ihtiyaçları vardır. Safrayı mide üretir ve safra kesesinde depolar.
Yağların bağırsak lümenine ulaşması ve sinir sinyalleri ile bildirilmesi sonrasında safra kesesi safrayı salgılar, böylece lipazlar, fosfolipazlar ve kolesterolaz ile birlikte çalışabilir.
Bu yazımız da ilginizi çekebilir: Safra Kesesi Aldırdıktan Sonra Yapılacak En İyi Diyet
Enzim Üretimini Etkileyen Faktörler
Enzimlerin üretimini ya da işleyişini çeşitli faktörler etkileyebilir. En yaygın durumlardan bazıları aşağıdaki gibidir:
- Kötü beslenmek
- Gastrointestinal bozukluklar ve emilim bozuklukları
- Pankreas yetmezliği
- Kistik fibrozis
- Yaşlanma
Sindirim Enzimleri Hakkında Son Bir Not
Sindirim enzimleri, gıdalarda bulunan besin maddelerinin parçalanmasında çok önemli bir rol oynar. Vücut düzgün bir şekilde çalıştığında enzimler de karbonhidratları, yağları ve proteinleri metabolize etmek için en iyi şekilde çalışır.
Ancak, metabolik bir hastalık ya da enzim üretimini değişikliğe uğratan bir durum ortaya çıktığında yiyeceklerin olması gerektiği gibi parçalanmaması ihtimali yüksektir. Bunun bir sonucu olarak da emilim bozukluğu ya da yetersiz beslenme gibi durumlar ortaya çıkabilir.
Tüm alıntı yapılan kaynaklar, kalitelerini, güvenilirliklerini, güncelliklerini ve geçerliliklerini sağlamak için ekibimiz tarafından derinlemesine incelendi. Bu makalenin bibliyografisi güvenilir ve akademik veya bilimsel doğruluğa sahip olarak kabul edildi.
- García Luna P, López Gallardo G. Evaluación de la absorción y metabolismo intestinal. Nutr Hosp. 2007;22(2):5-13.
- Woolnough J, Bird A, Monro J ,Brennan C. El efecto de una breve exposición a α-amilasa salival durante la masticación en los subsiguientes perfiles de curva de digestión in vitro de almidón.Int J Mol Sci.2010;11(8): 2780–2790.
- Segura Campos M, Chel Guerrero L, Betancur Ancona D.Efecto de la digestión en la biodisponibilidad de péptidos con actividad biológica. Rev Chil Nutr Vol. 2010; 37(3): 386-391.