Dirsek Pronasyonu Nedir?

Dirsek pronasyonu aynı zamanda ağrılı dirsek olarak da bilinir. Genellikle çocuklarda rastlanan ve çok fazla ağrıya neden olan travmatik bir durumdur. Bu yazımızda neden olduğunu ve tedavi yöntemlerini açıklıyoruz.

Yazan ve doğrulayan Doktor Leonardo Biolatto.

Son Güncelleme: 27 Mayıs, 2022

Dirsek pronasyonu, çeşitli isimlerle anılan patolojik bir vakadır. Ağrılı dirsek, dirsek fleksiyonu ve bakıcı (dirsek çıkığı) dirseği olarak da bilinir. Teknik olarak ifadesi ise supinasyon sırasında eklemin üst kısmının dönmesi, yarıçap kemiğini bir dairenin yarısını kadar çevrelemesidir.

Belki de terimsel tanımları arasında en çarpıcı olanı “bakıcı dirseği” ifadesidir. Bu isim klinik bulgular sırasında ele alınan vakalardan ortaya çıkmıştır. Bunun sebebi genellikle küçük bebeklerin, bakıcıları tarafından ellerinden ve el bileklerinden tutulduklarında istemeden de olsa lezyonlarında yaralanmaya sebep olmalarıdır.

Yazımızın devamında açıklayacağımız gibi, incinmenin oluşumunu tanımlarken, genel olarak bir çocuğun kolunda bulunan, iki üst uzvundan birinin aniden yetişkinler tarafından gerdirilmesiyle meydana gelen bir travma olduğunu söyleyebiliriz. Burada bahsi geçen yetişkin; baba, anne, büyükanne ve büyükbaba veya başka herhangi bir kişi de olabilir, ancak bu tanım “bakıcı dirseği”, “dadı dirseği” olarak tanımlandığında daha tanınır hale gelmiştir.

Peki nedir bu dirsek pronasyonu?

Tıp dünyasında dirseğin pronasyonu, dirsek ekleminde oluşan bir hareket kısıtlılığıdır. Çocuğun dirseği pronasyon ve supinasyon hareketini gerçekleştiremez, yani bilek kendi ekseni etrafında dönemez. Doğal olarak bu kısıtlılık kişiye ağrı verir.

Genel olarak bu sorun 1 ile 5 yaş arasındaki çocuklarda ortaya çıkmaktadır. Yedi yaşından büyük kişilerde nadir de olsa rastlanılabilir. İlginç bir şekilde, sol dirsek genel olarak sağ dirseğe göre bu durumdan daha çok etkilenir ve kız çocuklarında erkeklere göre daha çok görülür.

Her ne kadar normal yaş aralığındaki kişilerde buna rastlanılsa da, bu bir istisnadır. Her iki dirsekte de buna rastlanılması çok nadirdir. Çünkü bu travmanın oluşmasının sebebi dirsek eklemlerinden herhangi birinde meydana gelen gerilmedir.

Dirsek pronasyonu nasıl oluşur?

Eklemlerde meydana gelen bu yaralanmanın sebebi sert traksiyondur. El ve bilek eklemlerinde bulunan alt ekstremitelerden birinin aniden ve güçlü bir şekilde gerdirilmesi, radius başının geri dönemeden anatomik yerinden ayrılmasına neden olmasıdır. Bu da kişi de hareket kısıtlılığı yaratır.

İlk olarak dirsek yapısının Humerus, Radius ve Ulna ismi verilen üç kemikten oluşan bir eklem olduğunu anlamalıyız. Humerus, omuz ile dirsek arasında uzanan bir kol kemiğidir. Radius ve ulna ise dirsek ve bilek arasında yer alan ön kol kemiğidir.

Radius başını yerinde muhafaza etmek için üst kısımda yer alan humerus ile ulna yanda olacak şekilde ikisini birbirine bağlayan halka şeklindeki bağ vardır. Halka şeklindeki bu bağ, radiusun başını çevreler ve eklemden kaymasını engelleyerek ona hareket imkanı verir.

Yedi yaşımıza gelene kadar halka şeklindeki bu bağ, olgunlaşmamış, zayıf ve gevşek bir yapıya sahiptir. Kolayca esner. Büyüdükçe ve geliştikçe eski sert esnekliğini kaybeder. Bu nedenle, çocuklarda 7 yaşına gelmeden önce dirsek pronasyonu daha sık görülür.

Çocuklarımızın fizyolojik yapısına hakim olarak, yaralanmalarının sebebini daha iyi anlayabiliriz. Genelde bir yetişkin çocuğun kayıp düşmemesi için bileğinden ya da elinden tutarak, bir adım atmasına ya da merdiven çıkmasına yardımcı olur. Küçük çocuğun bileğinin ya da elinin gerdirilmesi radius başını sarmalayıp sabitleyen annuler ligamentin yerinden çıkmasına sebep olur.

Dirseğin hareket kabiliyeti kısıtlanmıştır ve çocuk artık avuç içi yukarı ve avuç içi aşağı pozisyonları arasında rotasyon yapmak için ön kolunu hareket ettiremez. Bu hareketi engelleyen şey; radius başının yerinden çıkmış olmasıdır.

İncinmelere sık sık maruz kalma ile genetik faktörler arasında bir bağ bulunamamıştır. Dirsek bağlarında daha fazla gevşeklik olan çocuklar bulunmaktadır. Bu nedenle, bazılarının sublüksasyon yaşaması daha olasıdır. Kısaca, bu olay küçük yaştaki her çocuğun başına gelebilir.

Dirsek pronasyonunun belirtileri

Dirsek pronasyonunun en önemli belirtisi şiddetli ağrıdır. Küçük yaştaki çocuklar bunu yoğun bir şekilde ağlayarak ifade ederken, daha büyük yaştaki çocuklar ise ağrıyan bölgeyei işaret ederek gösterebilir.

Ağrı, çoğu durumda eklemin subluksasyonu sırasında, eklemin yerinden çıkmaya başladığında ortaya çıkar. Çocuk şikayet ederken dirseğini uzatır ve hareket ettirmemeye çalışır. Gerilmiş dirseğin acı vermesinin bir diğer sebebi, bu durumdan muzdarip kişinin kolunun üst kısmında bulunan eklemlerin vücuda yakın yerde olmasıdır.

Artikülasyona neden olan eklem sadece dirsek eklemi olmakla beraber, çocuğun işaret ettiği noktaya bakıldığında bilek ve omuz incinmeleri ile karıştırılabilir. İncinme meydana geldiğinde bazı yetişkinler, subluksasyona neden olan gürültüyü duyduklarında kafaları karışır çünkü bu sesi başka bir eklemden geliyormuş gibi algılarlar.

İncinmeye neden olan yetişkin, çocuğu elinden çekerken kolunun alışılmadık bir şekilde gerildiğini hissedebilir, ancak bu durum kişinin öznel algısına göre değişir. Dikkat edilmesi gereken şey, ağlama ve ön kolun esnemiş pozisyonu olmalıdır.

Tedavisi

Eğitimli bir sağlık personeli tarafından yapılan bir tedavi yönteminin olması bizim için büyük bir şanstır. Cerrahi müdahale gerektirmeyen patalojik bir vakadır. Bir doktora muayene olduğumuzda kısa bir sürede tedavi edilebilir.

Konsültasyona gittiğimizde incinmenin üstünden on iki saatten fazla bir süre geçmemiş olması gerekir. Sağlık uzmanı tedavi amacıyla bazı hareketler gerçekleştirecek ve radius başını yerine yerleştirecektir. Bu şekilde dirsek eski hareket kabiliyetini geri kazanacaktır.

Dirsek pronasyonu tekrarlayabilir ancak çocuk büyüdükçe ve geliştikçe bu olasılık daha da azalacaktır. Tekrarlanması durumunda da izlenecek tedavi yöntemleri aynıdır. Bir hekim yerinden oynayan radiusu manuel yöntemle yerine oturtacaktır.

Bu nedenle, bizler, ebeveynler olarak çocuğumuzda dirsek pronasyonu semptomları varsa umutsuzluğa kapılmamalıyız. Sakin kalmak ve sorunun çözülmesi için bir hekime gitmek önceliğimiz olmalıdır. Zamanında ve doğru yapılan manevralar sekel bırakmaz ve kısa sürede ağrıdan kurtarır.