Karotenlerin Faydaları
Karotenler bitkiler tarafından üretilen bir grup doğal bileşik olduklarından sağlık yararlarına sahiptir. Bu maddeler, belirli meyve ve sebzelerin pigmentasyonundan sorumludur. Ek olarak, insan vücudu üzerinde bazı yararlı eylemlere önayak olurlar.
Bu terim, karbon ve hidrojen atomları bulunduran kimyasal bileşikleri içerir. Çeşitli çalışmalara göre, hastalıkları önleyici etkisi olan ve doğası gereği çok önemli olan doğal antioksidanlardır. Daha fazlasını keşfetmek için okumaya devam edin!
Doğada Karotenlerin Önemi
Bitkiler, klorofil üretmeye ek olarak, güneş ışığını verimli bir şekilde yakalamak için karotenler sentezler. Başka bir deyişle, fotosentezi gerçekleştirmek için gerekli olan çok önemli bir unsurdur. Ultraviyole, mor ve mavi ışığı emer, turuncu ya da kırmızı ışığı ve daha küçük konsantrasyonlarda sarı ışığı dağıtırlar.
Sonbahar geldiğinde, klorofil (yeşil renkten sorumludur) bozulur ve diğer pigmentler kalır. Bu nedenle havuç, balkabağı, domates, tatlı patates ve bazı çiçeklerde turuncu, kırmızı ve sarı tonları görülür. Bu nedenle, sebze krallığında, karotenler ayrıca yosun ve mantarların renginden de sorumludur.
Ayrıca hayvan türlerinde bazı kuşların tüylerine ve gagalarına, kabukluların iskeletine ve balıkların kaslarına ya da derilerine de pigment sağlarlar. Aslında omnivorlar, bu bileşiklerin diyetlerinde tutulması ve depolanması sonucunda sarımsı bir vücut yağına sahiptir.
Bu anlamda bu pigmentasyon süt, tereyağı ya da yumurta gibi hayvansal ürünlerde de bulunabilir.
Nasıl Sınıflandırılır ve Nasıl Çalışırlar?
Karotenoidler ya da A vitamini öncülleri olarak da bilinen karotenler yağda çözünen bileşiklerdir. Bu, lipidler ile karıştırılarak emilimlerinin iyileştirilebileceği anlamına gelir.
Çoğu besinin aksine, bunların kaynağı olan yiyeceklerin pişirilmesi, doğranması ve sotelenmesi aslında eylemlerini güçlendirir. İki grupta sınıflandırılırlar:
- Ksantofiller: lutein ve zeaksantin
- Karotenler: beta-karoten ve likopen
Hepsinden baskın olanlar beta-karoten, likopen ve luteindir.
Bu yazımızı da okuyun: Vitaminler Enerji Sağlar Mı?
Karotenler ve Sağlığa Faydaları
Bahsettiğimiz gibi karotenlerin vücudu hastalıklardan koruma olasılığı ve bağışıklık sistemini iyileştirmek ile ilgili faydaları vardır. İşlevleri arasında aşağıdakiler öne çıkmaktadır:
Göz Sağlığını Korumaya Yardım Ederler
Bu maddeler A vitamininin öncülleri olduğundan, göz sağlığını korumak ve körlük, gece körlüğü ve kuru göz gibi hastalıkları önlemek açısından çok önemlidirler. Bu nedenle, bu besini günde en az 6 miligram olacak şekilde beslenmenize eklemenizi öneririz.
Bu bakımdan göz problemlerinin ana sebeplerinden biri retinanın dejenerasyonudur. Aslında, mavi ışığa sürekli maruz kalmak, bu durumun nedenlerden biridir. Neyse ki, karotenler onu emebilir ve böylece hasarı önleyebilir ve hatta ilerlemeyi durdurabilir.
Kardiyovasküler Faydaları Vardır
Karotenoidler, antioksidan etkiye sahip bileşikler oldukları için vücuttaki enflamasyonu azaltırlar. Bu bağlamda, bilimsel kanıtlar kolesterolün kan damarlarını tıkadığı bir hastalık olan ateroskleroz gibi kalp problemleri geliştirme riskini azalttıklarını göstermektedir.
Ayrıca hipertansiyon, abdominal obezite ve glikoz intoleransı gibi risk faktörlerinin iyileştirilmesine yardımcı olurlar. Bütün bunlar, büyük bir kardiyovasküler olay yaşanması riskini azaltır.
Cildin Yaşlanmasını Yavaşlatırlar
Cilt yaşlanması doğal olarak gerçekleşmesine rağmen ultraviyole ışınları bu süreci hızlandırabilir. Bu anlamda “Karotenoid Pigmentlerin Besinsel Önemi” adlı çalışmaya göre bu besinleri yeterli miktarda tüketmek, vücudu hücre değişimine karşı korur ve cilt hasarını önler.
Hem likopen hem de beta-karoten bu etkiyi sağlar. Takviyeler de etkilidir.
Okumaya devam edin: Kırışıklıkların Farklı Tipleri
Hastalık Riskini Azaltırlar
Daha önce açıkladığımız aksiyonlara ek olarak, karotenoidler cilt kanseri gelişimine karşı korumaya da yardımcı olur. Bu, antioksidan potansiyelleri ve kümülatif hücresel hataları ortadan kaldıran yaşlanmadaki gecikme ile bağlantılıdır. Başka bir deyişle, bu besin hücrelerde kötü huylu dejenerasyona yol açabilecek değişiklikleri bloke eder.
Karotenler İçin Ana Kaynaklar
Karotenlerin farklı bitki grupları arasında dağılımı benzersiz bir model teşkil etmez, ancak bunları genellikle kırmızı, turuncu ve sarı pigmentli sebze ve meyvelerde bulabiliriz. Bunların arasında havuç, mango, kırmızı dolmalık biber, papaya ve domates bulunmaktadır.
Şeftali, guava, erik, tatlı patates, yumurta sarısı, mısır, balkabağı, kara lahana ve mandalina yiyerek de karotenlerden fayda sağlayabiliriz.
Karotenlerin Faydaları: Hatırlamanız Gereken Şeyler
Gördüğünüz gibi karotenlerin insan sağlığına çeşitli faydaları vardır. Toksik maddelerin zararlı etkilerine karşı vücudun hücreleri, dokuları ve organları korumasına yardımcı olan antioksidan maddelerdir. Bu nedenle sağlık sorunlarının gelişmesini engellerler.
Bu nedenle karoten içeriği yüksek olan büyük çeşitlilikte yiyecek tüketmek önemlidir. Bahsettiklerimiz dışında hangi bitkilerin bağışıklık sisteminizi güçlendirebileceği konusunda tavsiye almak için bir beslenme uzmanına danışmanızı tavsiye ederiz.
Ayrıca, karotenlerin A vitamini takviyesinde bulunduğunu da hesaba katın, ancak bunları yalnızca tıbbi endikasyon altında kullanmalısınız. Fazlalığı ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir.
Tüm alıntı yapılan kaynaklar, kalitelerini, güvenilirliklerini, güncelliklerini ve geçerliliklerini sağlamak için ekibimiz tarafından derinlemesine incelendi. Bu makalenin bibliyografisi güvenilir ve akademik veya bilimsel doğruluğa sahip olarak kabul edildi.
- Cruz Bojórquez, R. M., González Gallego, J., & Sánchez Collado, P. (2013). Propiedades funcionales y beneficios para la salud del licopeno. Nutrición Hospitalaria, 28(1), 6-15.
- Vitale, Arturo Alberto, Eduardo Alberto Bernatene, and Alicia Beatriz Pomilio. “Carotenoides en quimioprevención: Licopeno.” Acta bioquímica clínica latinoamericana 44.2 (2010): 195-238.
- Ciccone, M. M., Cortese, F., Gesualdo, M., Carbonara, S., Zito, A., Ricci, G., … & Riccioni, G. (2013). Dietary intake of carotenoids and their antioxidant and anti-inflammatory effects in cardiovascular care. Mediators of inflammation, 2013.
- Taricco, M. EL AGUACATE: PRECIOSO ALIADO DE LA SALUD.
- Olmedilla Alonso, Begoña. “Efectos de¿ nuevos¿ nutrientes sobre la retina y la función visual.” (2008).
- CAROTENOIDES. (2012). Sociedad Argentina de Nutrición. Disponible en: http://www.sanutricion.org.ar/files/upload/files/carotenoides.pdf
- Olmedilla Alonso, Begoña. “Las vitaminas, carotenoides y minerales.” (2017).
- Carranco Jáuregui, María Elena, Ma Calvo Carrillo, and Fernando Pérez-Gil Romo. “Carotenoides y su función antioxidante: Revisión.” Archivos latinoamericanos de nutricion 61.3 (2011): 233-241.
- Meléndez Martínez, Antonio Jesús, Isabel Vicario Romero, and Francisco José Heredia Mira. “Importancia nutricional de los pigmentos carotenoides.” (2004).
- Mesquita, S. S., C. M. L. L. Teixeira, and E. F. C. Servulo. “Carotenoides: propriedades, aplicações e mercado.” Revista virtual de Química 9.2 (2017): 672-688.