Gluten Duyarlılığınız Olup Olmadığını Nasıl Anlarsınız?
Çölyak hastalığı gluten duyarlılığınız nedeniyle oluşan bir rahatsızlıktır. Kabaca dünyada 100 kişiden 1’ini etkilemektedir. Bazı durumlarda, kişiler benzer semptomlar yaşayabilirler fakat tanısı negatif olabilir.
Bu zorluktan dolayı, sağlık profesyonelleri “çölyak hastalığı olmayan gluten duyarlılığı” terimini kullanmaya başlamışlardır. Bunu anlayabilmek için bir test olmamasına rağmen, çölyak hastalığında kabul edildiği gibi, bunun da gluten içermeyen bir diyet sayesinde kontrol edilebildiği kabul edilmiştir.
Bu tiptekti bir hastalığı olan birçok insan doktoruna danışmadan çok hızlı tedbirler almaktadır ve rahatsız edici semptomlardan kaçınabilmek için gluten içermeyen bir beslenme düzeni edinirler.
Fakat, bu durumu düzgün bir şekilde teşhis etmek çok önemlidir. Bu tipteki bir diyeti sürdürmek kolay değildir ve beslenme düzeninde herhangi bir dengesizlik yaratmamak için bir uzmanın gözetiminde yapmak en iyi seçenektir.
Diğer sağlık problemleri gibi, çölyak hastalığı ve gluten duyarlılığı eğer semptomları bilmiyor iseniz zamanla anlayabileceğiniz bir şey değildir. Bu yüzden bilgili olmak ve işaretleri okuyabilmek, doktora gitmeye ihtiyacınız olup olmadığını anlamak için çok önemlidir.
Gluten duyarlılığınız ile ilgili problemleri hangi semptom harekete geçirebilir?
2009’da Sağlık ve Bakım Mükemmeliyeti için Ulusal Enstitü (NICE) “Çölyak hastalığının tanısı ve değerlendirmesi” adında bir rehber yayınlamıştır. Bu bir grup gastroenterolog, diyetisyen, beslenme uzmanı, bağışıklık uzmanı ve spesifik hasta grupları tarafından oluşturulmuş ve geliştirilmiştir.
Bu rehberde doktorların hastalarına, olası çölyak hastalığının teşhisi için ilk adım olarak bir kan testi yapmaları öneriliyor. Bu genellikle hastanın ailesinde bir geçmiş varsa veya aşağıdaki sağlık problemlerinden birini taşıyor ise yapılıyor:
- Otoimmun tiroid hastalığı
- Dermatitis herpetiformis
- Hassas bağırsak sendromu
- Tip 1 diyabet
Eğer kişi aşağıdaki semptomlardan bazılarına da sahip ise yine bu testi yapmak göz önünde bulundurmalıdır:
- Sık sık karında şişkinlik ve gaz
- Hassas bağırsak sendromu ya da reflü
- Düzenli baş dönmesi ve kusma
- Kronik, günlük kabız veya ishal
- Geciken veya eksik gelişim (çocuklarda)
- Ani veya beklenmedik kilo kaybı
- Migren ya da baş ağrısı
- Eklem ağrısı
- Uzun süreli yorgunluk
- Depresyon veya anksiyete
- Kronik egzama veya akne
- Demir eksikliği sebebi ile açıklanamayan anemi veya başka bir tip, açıklanamamış anemi
Bu kan testi lisanslı bir doktor tarafından yapılmalıdır ve bağırsak biyopsisi ile tasdik edilmelidir.
Ayrıca bakınız: Bağırsak Hareketini Tetikleyen 8 Gıda
Çölyak hastalığı ve gluten duyarlılığınız olması sağlıkta uygun kontrol gerektiren birçok değişikliliğe sebep olmaktadır, alternatif tanı önlemlerinden de uzak durulmalıdır ve gluten bulunan gıdalar tüketilmemelidir.
Gluten duyarlılığına karşı nasıl davranmalısınız?
Bu semtpomları öğrendikten sonra, eğer kronik olarak veya gelişigüzel olarak bunları yaşıyorsanız, ilk olarak başka bir açıklama bulmadan doktorunuza görünmek en iyisidir.
Aralıksız olarak 60 gün boyunca gluten içermeyen bir diyet uygulamanızı öneriyoruz, ardından bu sizin semptomlarınızın rahatlayıp rahatlamadığını size göstermeye yardım edecek.
Gluteni beslenmenizden çıkartamamak bağımlılığın açık bir göstergesidir ve bir diyetisyen tarafından tedavi görmeniz gerekmektedir.
Gluten içeren tahıllar:
- Buğday
- Çavdar
- Arpa
- Kavuzlu buğday
- Kamut
- Yulaf ezmesi
- Tritikale unu
Gluten içermeyen tahıllar:
- Kinoa
- Saracen buğdayı
- Sorgum çekirdekleri
- Pirinç
Paketli hazır gıda alacağınız zaman etiketleri çok dikkatli bir şekilde okumalısınız. Bu tipteki yiyeceklerin içinde çeşitli miktarlarda gluten bulmak çok yaygındır.
Bu yiyecekleri özetlememiz gerekirse:
- İşlenmiş gıdalar
- Salata sosları
- Çok içerikli yiyecekler
- Önceden paketlenmiş, hazır yiyecekler
- Şeker ve ekmek
Önerilen süre kadar gluten içermeyen bir diyet uyguladıktan sonra, vücudunuzda veya semptomlarınızda herhangi bir değişiklik ihtimalini analiz etmek için doktorunuzu görmenizi öneriyoruz. Eğer önemli bir değişiklik görürseniz bu anlamanıza yardımcı olacaktır.
Eğer çölyak hastalığından muzdaripseniz veya gluten duyarlılığınız varsa bu diyet muhtemelen sizin için harika işleyecektir. Bu diyeti sürekli olarak sürdürmek isteyeceksiniz ve rahatsızlıklarınız hayat kalitenizi etkilemeyecek.
Tıbbi teşhis konulduktan sonra, alışkanlıklarınızı değiştirmek üzerinde sürekli olarak çalışmanız gerekecek, bu şekilde beslenme düzeninizde artık gluten bulunmadığından emin olmalısınız.
Tüm alıntı yapılan kaynaklar, kalitelerini, güvenilirliklerini, güncelliklerini ve geçerliliklerini sağlamak için ekibimiz tarafından derinlemesine incelendi. Bu makalenin bibliyografisi güvenilir ve akademik veya bilimsel doğruluğa sahip olarak kabul edildi.
- Biesiekierski, J. R., Peters, S. L., Newnham, E. D., Rosella, O., Muir, J. G., & Gibson, P. R. (2013). No effects of gluten in patients with self-reported non-celiac gluten sensitivity after dietary reduction of fermentable, poorly absorbed, short-chain carbohydrates. Gastroenterology. https://doi.org/10.1053/j.gastro.2013.04.051
- Biesiekierski, J. R., Newnham, E. D., Irving, P. M., Barrett, J. S., Haines, M., Doecke, J. D., … Gibson, P. R. (2011). Gluten Causes gastrointestinal symptoms in subjects without celiac disease: A double-blind randomized placebo-controlled trial. American Journal of Gastroenterology. https://doi.org/10.1038/ajg.2010.487
- Czaja-Bulsa, G. (2015). Non coeliac gluten sensitivity – A new disease with gluten intolerance. Clinical Nutrition. https://doi.org/10.1016/j.clnu.2014.08.012
- Hadjivassiliou, M., Sanders, D. S., Grünewald, R. A., Woodroofe, N., Boscolo, S., & Aeschlimann, D. (2010). Gluten sensitivity: from gut to brain. The Lancet Neurology. https://doi.org/10.1016/S1474-4422(09)70290-X
- Nehra, V., Marietta, E. V., & Murray, J. A. (2012). Celiac Disease. In Encyclopedia of Human Nutrition.
- https://doi.org/10.1016/B978-0-12-375083-9.00046-5
- Vazquez-Roque, M., & Oxentenko, A. S. (2015). Nonceliac Gluten Sensitivity. Mayo Clinic Proceedings. https://doi.org/10.1016/j.mayocp.2015.07.009