Konfabülasyon (Uydurma) Nedir ve Neden Oluşur?
Konfabülasyon kavramını anlamak için anıların çarpıtılmasından kaynaklandığını bilmek önemlidir. Bunun nedeni, hafızanın insan bilişsel süreçleri içinde en çok çalışılanlardan biri olmasıdır. Yine de karmaşık bir konu olmaya devam ediyor.
Hafızanızdaki olaylar, olayların tam olarak yeniden yapılandırılması değildir. Her insan bir olayı farklı bir şekilde hatırlayabilir ve tam olarak nasıl gerçekleştiğinden emin olabilir. Bilgi kaybından dolayı gerçekliğin bozulmasıdır.
Açık bir örnek, majör nörobilişsel bozukluk (senil demans) gösteren yaşlı insanlarda görülür. Bir şeyi gerçek olaylardan tamamen farklı bir şekilde deneyimlediklerine inanırlar.
Konfabülasyon türleri ve sınıflandırma
Konfabülasyon, çeşitli şekillerde tezahür edebilecekleri hesaba katıldığında, tiplendirilmesi zor olan bilişsel bir fenomendir. Bununla birlikte, bu bilişsel değişiklikleri sınıflandırmak için beş kriter vardır.
Onlara bir göz atalım.
1. Spontane konfabülasyon
Bu birinci tip konfabülasyon kısadır. Belirli bir kişi tarafından net bir şekilde onaylanmış hayali bir fikirdir. Bu genellikle Korsakoff sendromlu hastalarda ortaya çıkar.
2. Kışkırtılmış konfabülasyon
Bu durumda, hafızanın bir şeyi doğru bir şekilde uyandırmamasıdır. Hafıza kaybı olan kişilerde yaygındır. Sağlıklı bir kişi bazı bilgileri zorla uzun süre tutmaya çalıştığında da benzer bir şey olur.
Örneğin, metinsel bir şekilde bir sınava çalışmak, hatırlama belleğinde başarısızlıklara yol açabilir. Gerçeklikle uyuşmasalar bile, test sırasında bazı kavramlar değiştirilebilir ve doğru olduğu ileri sürülebilir.
3. Basit, provoke edilmiş eklemeler
Bu çarpıklıklar, bir kişinin bilgileri ayrıntılı olarak hatırlaması gerektiğinde ortaya çıkar. Bir an için alışveriş listesini unuttuğunuzu ve ne yazdığını hatırlamaya çalıştığınızı hayal edelim. Listenizde olmayan bir şeyi bilinçsizce satın alabilirsiniz ve yine de olduğuna ikna olmuşsunuzdur.
4. Anlık konfabülasyon
Bu tür bir hafıza hatası, en yaygın konfabülasyon türüdür ve hikayeler fantastik ama tamamen inandırıcı olabilir.
Dahası, bunların tespit edilmesi daha kolaydır. Örneğin, bir hasta planları hakkında tüm ayrıntılarıyla konuştuğunda, ancak bunlar hiç uygulanabilir olmadığında. Huzurevlerinde bazı yaşlı yetişkinlerin, ölmüş olsalar bile çocukluk arkadaşlarını ziyarete gideceklerini iddia etmeleri yaygındır.
5. Fantastik konfabülasyonlar
Bu tür bir konfabülasyon, bu insanların sunduğu gerçeklikten kopukluk nedeniyle en yoğun olanıdır. Adından da anlaşılacağı gibi, bunlar yalnızca hasta için inanılır olan fantastik hikayelerdir. Ayrıca, bu gerçeklik değişiklikleri psikotik hastalarda ve paralitik demansı olanlarda yaygındır.
Başka bir sınıflandırma
Yukarıda görülen beş tipin bu sınıflandırması, Kopelman tarafından önerilmiştir ve konfabülasyonların yoğunluğunu ve sıklığını belirlemek için en doğru yöntemdir. Yıllar boyunca kullanılan başka bir yöntem, dört kriterden oluşan Schnider tarafından önerilen yöntemdir:
- İçerik. Doğrudan yanlışa değişen sınırlar kullanarak anlatımın ne kadar makul olabileceğini belirlemek.
- Göründükleri mod. Kendiliğinden mi yoksa kışkırtıcı mı?
- Göründükleri alan. Epizodik mi, otobiyografik mi, genel anlambilimsel mi yoksa kişisel anlambilim mi?
- İçinde oluştukları klinik sendrom.
Ayrıca bakınız: Sağlıklı Bir Hafıza İçin 6 İpucu
Konfabülasyon ile ilgili semptomlar nelerdir?
Konfabülasyonların semptomatolojisi, onlara hangi altta yatan bozukluğun neden olduğuna bağlı olarak değişir. Örneğin, Alzheimer hastalığının en karakteristik semptomları bilişsel eksiklikler, zihinsel gerileme ve hafıza problemleridir.
Nörolojik bozukluğa bağlı olarak diğerlerini görelim:
- Demans, sinirlilikle birlikte hafıza bozukluğu ile ilgilidir.
- Şizofreni bir düşünce bozukluğu, akustik halüsinasyonlar ve paranoyadır.
- Korsakoff sendromu, son zamanlarda yaşanan hafıza kaybı, mani ve tekrarlayan davranışlardır.
- Asomatognozi, kişinin kendi vücut bölümlerini bütünleştirememesi veya onları tanıyamamasıdır, bir uzvun kaybı ile ilişkili yanlış duyumlar vardır.
Konfabülasyonların olası nedenleri
Hastalarda konfabülasyonlara neden olan hafıza bozukluklarının nedenleri beynin frontal bölgesindeki hasarın sonucudur. Özellikle etkilenen alan, orbitofrontal ve ventromedial alanların bulunduğu bazal anteriordur.
Konfabülasyonların neden oluştuğunu açıklamaya çalışan üç teori vardır. Şimdi hangileri olduklarını inceleyeceğiz. Bunun nedeni, nöropsikolojik bir perspektiften gelen bu hipotezleri bilmenin önemli olmasıdır.
1. Hafıza disfonksiyonu
Bu teori, konfabülasyonların bir hafıza kaybı formu olduğunu belirtir. Dahası, ana varsayım, hatırlama belleğindeki başarısızlıkların, geri getirilebilecek tamamlanmamış anıları anlamlandırmanın bir yolu olduğunu savunur. Bu hipotez için genel bir onay var.
2. Yürütme disfonksiyonu
Bu teori, konfabülasyonlara yol açan hafıza bozukluklarının, planlama ve somut hedefler koyma açısından ciddi zihinsel sınırlamalar olduğunda ortaya çıktığını belirtir.
3. İkili hipotez
Bu hipotezde, önceki varsayımların hiçbiri dışlanmaz. Aslında, konfabülasyonların, bellek bozukluklarına ek olarak, yürütme süreçlerindeki (bilincin daha yüksek işlevleri) bir eksiklikten kaynaklandığını savunur.
Daha fazla bilgi edinin: En İyi 5 Hafıza Alıştırması
Konfabülasyon tedavisi
Konfabülasyonlar tedavi edilemez bir sekel olarak kabul edilir, ancak beyin hasarı geçirdikten sonra konfabülasyona giren hastaların yaşam kalitesini iyileştirebilecek bir yaklaşım vardır. Bu nedenle, bu nöropsikolojik prosedür, bilişsel uyarım aracı olarak yüzleşmeye dayanmaktadır.
Granada Üniversitesi’ndeki araştırmacılar bu tedaviyi tasarladılar. Hastalara bir dizi görüntünün gösterilmesinden oluşur. Dizinin sırası içerik olarak değişebilir ve ardından araştırmacılar onlardan gördüklerini hatırlamalarını ister. Konfabülasyonlar, bu insanlar hatırlamaya çalıştıklarında ortaya çıkar ve bu, uzmanların soru sorduğu zamandır.
Hastalarına, doğru olduğunu iddia ettikleri anının olmadığını vurgulamalı ve sonra görüntüleri tekrar göstermelidirler. Tabii ki, onlara hafızalarının hatalı olduğunu açıklarlar, buna nöropsikolojide geri bildirim denir. Yaklaşık dokuz haftada iyileşme beklenebilir.
Konfabülasyon yapan birini tanıyorsanız ne yapmalısınız?
Yapılması gereken en iyi şey, konfabülasyon yapan birini tanıyorsanız, bir kişinin yanıldığına aniden ısrar etmemektir. Bu gerçeklerin onlar için gerçek olduğunu aklınızdan çıkarmamalısınız, bu nedenle empati gösterin ve onları daha fazla strese sokmaktan kaçının.
Yapılacak sonraki şey, izlenecek yolu belirlemek için onları değerlendirebilecek ve hasarın yoğunluğunu belirleyebilecek bir uzmana danışmaktır. Bazı hastalar bir süre sonra konfabülasyonu bırakır ve hastaneye kaldırılmaları gerekmez.
Tüm alıntı yapılan kaynaklar, kalitelerini, güvenilirliklerini, güncelliklerini ve geçerliliklerini sağlamak için ekibimiz tarafından derinlemesine incelendi. Bu makalenin bibliyografisi güvenilir ve akademik veya bilimsel doğruluğa sahip olarak kabul edildi.
- Lorente-Rovira, Esther et al. “Confabulaciones ( I ): Concepto , Clasificación y Neuropatología.” Actas Españolas de Psiquiatría 39.4 (2011): 251–259. Print.
- Jenkinson, Paul, Valentina Moro, and Aikaterini Fotopoulou. “Definition: asomatognosia.” Cortex (2018).
- Pérez, Florencia, et al. “Las Confabulaciones: más allá de un déficit mnésico.” Revista Chilena de Neuropsicología 7.3 (2012): 134-140.
- Lorente-Rovira, Esther et al. “Confabulaciones (II): Modelos Explicativos.” Actas Espanolas de Psiquiatria Nov. 2011: 384–392. Print.
- Truffino, J. Cabanyes. “Neuropsicologia del sindrome de Korsakoff.” Neurologia 19.4 (2004): 183-192.
- Triviño M, Ródenas E, Lupiáñez J, Arnedo M (2017) Effectiveness of a neuropsychological treatment for confabulations after brain injury: A clinical trial with theoretical implications. PLoS ONE 12(3): e0173166.