Lesitin: Nedir ve Ne İçin Kullanılır?

Bir takviye olarak alınan soya lesitini ile yaygın olarak ilişkilendirilen lesitin, büyük bir grup yağlı maddeye işaret eden genel bir terimdir. Diğer şeylerin yanı sıra kozmetik endüstrisi ve gıda endüstrisinde de bir malzeme olarak kullanılır.

Yazan ve doğrulayan beslenme uzmanı Anna Vilarrasa.

Son Güncelleme: 25 Ağustos, 2022

Lesitin bazı vücut dokularında ve bazı bitkilerde bulunan bir tür yağdır. Kimyasal olarak, fosforik asit, kolin, gliserol, ayrıca bir ya da iki yağ asidi içeren fosfolipitlerden oluşur.

İsmi aklınıza gıda takviyelerini getirse de, lesitin doğal bir maddedir. Kendi dokularımızın, diğer hayvanların dokularının ve bazı bitkilerin bir parçasıdır. Aslında, normal sindirim süreçlerinin bir sonucu olarak düzenli olarak ürettiğimiz bir maddedir.

Lesitin ilk olarak 1850 yılında yumurtanın sarısından izole edilmiştir. İlginç olarak, ismi Yunanca’da yumurta için kullanılan terimden gelir:  lekhitos. Ancak, bunu pek çok kaynaktan da edinebilirsiniz, bu kaynakların arasında öne çıkanlar aşağıdadır:

• Soya
• Kolza tohumu
• Pamuk
• Ayçiçeği tohumları
• Yumurta
• Diğer hayvansal yağlar

Lesitinin Ana Kullanım Alanları

Lesitin çok çeşitli alanlarda pek çok kullanıma sahiptir. Gıda ve ilaç endüstrilerinde gıda ve kozmetik yapımında kullanılır. Ayrıca bir takviye olarak alınabilir ya da evinizde ev yapımı hamur işleri ve diğer yemekler pişirmek için kullanılabilir.

Bir Gıda Takviyesi Olarak Lesitin

Lesitinin en yaygın kullanım alanlarından birisi besin takviyesi olarak kullanımıdır. Bu durumda, en yaygın seçenek genellikle soyadan gelir, ve granül ya da yağ kapsülü formunda bulunabilir. Ayrıca ayçiçeği tohumları ya da yumurta sarısından da yapılır.

Lesitin vücudumuz için sayısız faydası olan bir dizi özelliğe ve besin bileşimine sahiptir. Aşağıda bunlardan bazılarını bulabilirsiniz:

• En iyi bilinen uygulamalarından biri, ve insanların en çok lesitin kullanma sebeplerinden biri, kan kolesterolünü kontrol etmektir: lesitin LDL kolesterol seviyelerini düşürebilir ve HDL kolesterol seviyelerini yükseltebilir.
• Ülseratif kolitli kişilerde sindirime yardımcıdır. Fosfatidilkolin bakımından zengin olduğu için bağırsağın mukoza tabakasını besler. Araştırmacılar genellikle hassas bağırsak mukozasına sahip hastaların sindirim süreçlerinde iyileşmeler gözlemlemişlerdir.
• Emzirme döneminde lesitin tekrarlayan meme kanalı problemlerini önlemek için kullanılabilir, ancak bunları tedavi edemez. Kanada Emzirme Vakfı bunu tavsiye etmektedir. Bu madde sayesinde süt viskozitesinin bir kısmını kaybeder ve bu da kanalların tıkanma olasılığını azaltır.
• İçerisindeki, beyin gelişiminde önemli bir rol oynayan kolin sayesinde bilişsel fonksiyonları geliştirir. Hafızayı geliştirmeye de yardımcı olabilir.
• Menopoz sırasında olası faydalar. Bu, Beslenme Dergisinde son zamanlarda yayınlanan bir çalışmadan gelmektedir. Menopoz sırasında bir grup kadında fiziksel bitkinlikte azalış ve enerjide artış göstermiştir. Ancak bu iddiaları doğrulamak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.

Lesitinin Bir Gıda Bileşeni Olarak Kullanımı

Lesitinler, kökenlerinden bağımsız olmak üzere, emülsifiye edici özelliklere sahiptir. Bu, iyi karışmayan iki sıvıyı birleştirebilecekleri anlamına gelir, buna bir örnek su ve yağ olabilir. Bunun bir sonucu olarak da, işlenmiş gıda ürünleri pürüzsüz ve homojen bir görüntüye sahip olur.

Aşağıdaki gibi ürünlerde emülgatörler bulunması yaygındır:

• Kekler, hamur işleri ya da ekmek gibi unlu mamuller – hızlı bir şekilde kurumalarını ya da bozulmalarını önlemek için kullanılır. Ayrıca raf ömrünü uzatırlar ve bu ürünlere daha yumuşak ve kolay çiğnenen bir doku verirler.
• Dondurmalar: daha yavaş erirler ve daha pürüzsüz bir dokuya sahip olurlar.
• İşlenmiş peynirler: ekledikleri sıvı kısmın, genellikle suyun, yağlı kısım ile iyi bir şekilde bağlanmasını sağlar.

Avrupa Birliği bu maddeyi  EC 1333/2008 yönetmeliğine göre bir gıda katkı maddesi olarak onaylamaktadır. Malzeme listelerinde bunu E322 numarası ile bulabilirsiniz.

Cilt İçin Faydalıdır

Lesitinlerin emülsifiye edici özellikleri kozmetik endüstrisinde de kullanışlıdır. Bu sayede, genellikle pek çok kremin bileşenleri arasında bulunur. Üreticilerin pürüzsüz ve homojen bir doku elde etmelerine olanak tanır.

Dahası, lesitin antioksidanlar, fosfor ve E ve A vitaminleri bakımından zengindir. Bundan dolayı, cildi nemli ve esnek tutmak için iyidir. Cilde nemini geri kazandırabilir ve cildi pürüzsüz şekilde bırakabilir, cildin pul pul olmasını azaltır ve cilde esneklik sağlar.

Lesitin: Riskleri ve Kontrendikasyonları

Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) ve Avrupa Gıda Güvenliği Ajansı (EFSA) lesitini hem gıda hem de kozmetik ürünlerinde güvenli bir bileşen ya da katkı maddesi olarak kabul etmektedir. Ayrıca, kullanımına maksimum miktarlar belirlemeksizin izin verirler.

Lesitinlerin ana riskleri, yumurta ya da soya alerjileri olan insanlar içindir. Eğer lesitin takviyeleri alacaksanız bu takviyelerin nereden geldiğini öğrenmeniz gerekir. Benzer şekilde, üretilmiş tüm ürünlerin etiketlerini de okumalısınız, çünkü gördüğümüz üzere, bu madde çoğu ürünün bir bileşenidir.

Eğer belirtilen dozlara dikkat ederseniz bir takviye olarak başka herhangi bir riski ya da kontrendikasyonu yok gibi görünmektedir. Ancak yine de, besinlerinizi her zaman gıdalardan almanızı ve herhangi bir takviye almadan önce bir uzmana danışmanızı öneriyoruz. Özellikle de herhangi bir hastalığınız varsa ya da ilaç alıyorsanız buna dikkat etmelisiniz.

Lesitin Sadece Kolesterol İçin Bir Takviye Değildir

Bu belki de en çok bilinen özelliklerinden bir tanesi olsa da, bir takviye olarak alındığında diğer pek çok işlev ve durum için size yardımcı olacaktır.

Buna ek olarak, sulu ve yağlı maddeleri emülsifiye etme kapasitesi ile de öne çıkar ve daha homojen ve pürüzsüz ürünler oluşturur. Bu sayede hem yiyeceklerde hem de kozmetik ürünlerinde çok yaygın bir malzemedir.