Sessiz Katil, Plastik

Plastik ürünler günlük hayatımızın bir parçası olsa da ve onları bir süre daha kullanıcak olmamıza rağmen oluşturdukları potansiyel riskleri bilemekte ve akıllı kararlar almakta fayda var.

Etrafınızdaki hemen hemen her şey plastikten yapılma. Mağazalarda, evinizde, ofisinizde, tatilde.Yaklaşık 50 yıl önce, hem küresel ekonomide hem de günlük hayatlarımızda büyük bir değişiklikle plastik kullanmaya başladık. Kötü haber ise, hem karayı hem suyu kirleterek plastik, dünyamızı mahvediyor. Bugünkü yazımızda, plastiğin sessiz katil olduğundan ve bu konu hakkında ne yapabileceğinizden bahsedeceğiz.

Sessiz katil plastik: Hayatlarımızı iyileştiriyor mu yoksa kötüleştiriyor mu?

Plastik hayatlarımızın merkezinde ve özellikle evde oldukça sık kullandığımız bir madde. Yiyeceklerin paketlerinde, saklama kaplarında, sürekli kullandığınız eşyalarda, kısacası her yerde. 

Düzenli olarak kullanılan plastik ürünlerin hayat standardını arttırdığını söylemek yanlış olmaz ancak orta ve uzun vadede hem kendi sağlığınıza hem de gezegenin sağlığına bir tehdit oluşturuyor.

Evinizde ya da işinizde en çok hangi tür plastiğe maruz kaldığınızı öğrenmek için plastiğin üzerindeki üçgen içinde numaralar ya da harfler göreceksiniz.  Her tür plastik aynı derecede zarar vermez. En sık kullanılan plastik türleri:

Sessiz katil plastik 1: PET (polietilen tereftalat)

Su şişeleri bu tür plastikten yapılır bu yüzden pazarda en sık kullanılan plastik türüdür. Bu materyal kullanılarak yapılan her ürün sadece bir kez kullanılabilir. Aksi takdirde, içerdiği ağır metaller ve kimyasallar insan hormonlarını etkileyebilir.

Sessiz katil plastik 2: HPD (yüksek yoğunlukta polietilen)

Bunun “iyi” tür plastik olduğunu söyleyebilirsiniz. Yine de yelkenleri hemen suya indirmeyin. Kimyasal maddeler hala suyunuza ya da içeceğinize karışabilir.

LDP (düşük yoğunlukta polietilen)

Bu tür plastik suyunuza ya da içindeki herhangi bir şeye kimyasal bulaştırır. Poşet ya da yiyeceklerin sarımında kullanılan plastiktir türüdür.

PVC ya da 3V (polivinil klorür)

PVC, insan hormonlarının işleyişine müdahale edebilen iki oldukça zararlı madde salar. Yan etkisi oldukça bilinse de, biberonların yapımında yaygın olarak kullanılır.

PP (polipropilen)

PP de diğer plastiklere nazaran “iyi” bir plastik türüdür. Yarı saydam ya da beyaz renktedir. Şurup şişeleri, dondurma ya da yoğur kapları gibi kapların yapımında yaygın bir şekilde kullanılır. 

PS (Polistiren)

Fast-food yiyeceklerinin konulduğu kutuların ya da kahve bardaklarının yapımında kullanılan plastik türüdür. Kanserle beraber diğer hastalıklara sebep olduğu bilinen bir madde içerir. 

PC (polikarbonat)

Yiyeceklerle kullanılan en tehlikeli plastik türüdür çünkü insan vücuduna oldukça zararlı bir madde içerir. En kötü haber ise, biberonların ve enerji içeceklerinin konulduğu şişelerin yapımında en çok kullanılan plastiktir.

Plastiğe bağlı hastalıklar

Miguel Hernandez üniversitesinde araştırmacılar, polikarbonattan yapılmış bir çok ürünün içinde bulunan bir madde olan Bifenol A üzerinde bir çalışma yürüttüler.

Diş fırçası, emzik ve başka bir çok ürün yüksek miktarda bu maddeden içeriyor. Araştırmaya göre bu madde kanda bulunan lipitlere ve glukoza karşı vücudun metabolizmasını bozuyor ve böbrek ve diyabet problemlerine sebep olabiliyor. 

Aynı zamanda oksidatif stresi ve kalp hastalıklarını yakalanma riskini arttırıyor. Bifenol A pankreasın işleyişinin değişimesine sebep oluyor ve insülin direncine yol açıyor. Bu durum dünyada neden bu kadar fazla diyabet hastasının olduğunu açıklıyor.  (Dünya Sağlık Örgütüne göre 2014 yılında diyabete yakalanan insan sayısı 422 milyon) 

Bu sentetik madde vücudun edokrin sistemini bozuyor. Ancak, günlük hayatta maruz kaldığımız tek zararlı madde ne yazık ki sadece bu değil.

Yediğimiz meyve ve sebzeler yoluyla vücudumuza aldığımız böcek ilaçlarının içindeki zararlı maddeler kadar her gün yediğimiz ürünlerin paketleri de oldukça zararlıdır.

Konu sadece yediğimiz şeyler değil aynı zamanda kullandığımız malzemeler de: çözücüler, boyalar, yapışkan ve hatta diş dolguları.

Sandığımızdan daha fazla Bifenol A’ya maruz kalıyoruz, hatta doğduğumuz andan beri bu madde ile iç içeyiz. 

Plastiklerin içinde bulunan toksinlerin sebep olduğu diğer hastalıklar nelerdir? Liste oldukça ürkütücü çünkü son 30 yılda maddeler giderek arttı.

• Kanser (meme, rahim, beyin, akciğer, prostat, böbrek)
• Lenfomalar
• Rahim kistleri, kısırlık, çocuk düşürme
• Hiperaktivite ve dikkat eksikliği
• Çocuklarda erken yaşta ergenlik
• Otizm
• Küçük erkek çocuklarında penis bozukluğu
• Parkinson hastalığı
• Kalp hastalıkları ve obezite

Plastiklerin tehlikeleri karşısında kendinizi nasıl korursunuz?

İlk akla gelen şey plastikleri kullanmaktan vazgeçmek olsa da bu o kadar da kolay değildir. Neden? Nedeni oldukça basit ve yukarıda da söylediğimiz gibi her yerdeler!

Yine de, atabileceğiniz bazı adımlar ve hem kendi sağlığınız hem de diğer insanların, bitkilerini, hayvanların ve çevre çevrenin sağlığı için bu ürünlere ve toksinlere daha az maruz kalmak için değiştirebileceğiniz alışkanlar mevcut.

• Plastik içinde paketlenmiş yiyeceklerden ve içeceklerden kaçının.
• Saklamak, servis etmek ve ısıtmak için plastik kapları kullanmamaya çalışın.
• Konserve yiyecekleri ya da içecekleri tüketmeyin.
• Çocuğunuz için cam biberonları tercih edin (düşüp kırılabilecekleri için daha tehlikeli görünseler bile).
• Yumuşak plastik oyuncaklar almayın ve çocuğunuzun bu tarz plastikleri çiğnemesine ya da emmesine izin vermeyin.
• Yemeğinizi mikrodalgada plastik kabın içinde ısıtmayın.
• Zarar görmüş ya da erimiş plastik kaplardan kurtulun.
• Spor yaparken ya da günde 2 litre su içmek için plastik şişeleri tekrar tekrar kullanmayın.
• Kalemlerin arkasını ya da plastik objeleri çiğnemeyin. 

Bu şekilde hem hastalıkları önleyebilir hem de doğanın kirlenmesini durdurmaya yardımcı olabilirsiniz.