Benlik Kavramı: Nelerden Oluştuğunu Keşfedin
Benlik kavramının ne olduğunu bilmek, daha iyi bir benlik saygısına sahip olmanıza ve hayatınızda daha atılgan kararlar almanıza yardımcı olabilir. Benlik kavramı dediğimizde, kendimize dair sahip olduğumuz imaja atıfta bulunuyoruz. Aşağıdaki makalede, benlik kavramının nelerden oluştuğu hakkında size daha fazla bilgi vereceğiz.
Elbette bu imaj kendi kendine oluşmaz, diğer faktörlerin yanı sıra hayatta geliştirdiğimiz en önemli etkileşimlerin bir ürünüdür.
Benlik kavramı, yeteneklerimize dair sahip olduğumuz algıyı da kapsar. Bu yüzden zaman geçtikçe bunlar daha organize hale gelirler.
Tıpkı hümanist psikologlar için olduğu gibi, sosyal psikoloji için de bu terim çok önemlidir. Aslında alandaki uzmanlar, benlik kavramının kişiliğimizin gelişimi için belirleyici bir kavram olduğuna dikkat çekiyor.
Aynı şekilde, olumlu bir benlik kavramına sahip olmak, iyi bir sosyal, profesyonel ve kişisel işlevselliğe sahip olmamızı sağlar. Bu konuda daha fazla bilgi edinmek ister misiniz? Aşağıdaki paragraflarda, daha fazla ayrıntı vereceğiz.
Benlik kavramı nedir?
Benlik kavramı, kendimiz hakkında sahip olduğumuz duygu, görüntü ve düşünce kümesidir. Burada, değerlendirici bileşen olan duygular ile bilişsel bileşen olan düşünceler arasında bir ayrım yaparız.
Düşünceler, kendimiz hakkında sahip olduğumuz inançlara atıfta bulunur ve beden imajı, değerler, sosyal kimlik, beceriler veya sahip olduğumuzu düşündüğümüz diğer özellikleri içerir.
Bazen değerlendirici bileşene, kendimiz hakkında deneyimlediğimiz olumlu veya olumsuz duyguların bir bileşimi olan benlik saygısı diyoruz.
Ana okullar
Diğer birçok terimde olduğu gibi, bu benlik kavramı terimi için de pek çok farklı yaklaşım ya da “okul” var. Örneğin Henri Tajfel için benlik kavramı, kurduğu sosyal kimlik teorisine göre kişisel ve sosyal kimlikten oluşur.
“Sosyal kimlik” derken, parçası olduğumuz din, aile, üniversite veya diğerleri gibi gruplardan bahsediyoruz.
Ve “kişisel kimlik”, bizi diğer insanlardan benzersiz kılan kendi kişilik özelliklerimize atıfta bulunur.
Bazı yazarlar benlik kavramı konusunu ele alan farklı okulların tarihsel bir incelemesini yapmış ve bunları aşağıdaki gibi sınıflandırmıştır:
- Sembolik etkileşimcilik: Sosyal boyuta, yani her insanın başkalarıyla olan ilişkilerine dayanarak sahip olduğu imaja öncelik verir.
- Sosyal öğrenme: Kendi kendini pekiştirmeye değer vererek gözlemlenebilir davranışları vurgular.
- Davranışçılık: Çevreye ve gözlemlenebilir davranışlara daha fazla önem verir.
- Bilişselcilik: Benlik kavramının, bireyi amaç ve hedeflerine ulaşması için yönlendiren bir yapının parçası olduğunu düşünür.
- Psikanaliz: Benlik kavramını ego, süperego ve id kavramları etrafında inceler.
- Fenomenoloji: Algı süreçlerini ve her bir konunun neyi içselleştirdiğini inceler.
Bu ekollere ek olarak, benlik kavramı çalışmasına farklı bir şekilde yaklaşan başka yöntemler de vardır. Dolayısıyla günümüzde bu kavramın birkaç unsurdan oluştuğunu görmek mümkündür.
İlginizi çekebilir: Benlik Saygısı Problemleriniz Mi Var? Belirlemenize Yardımcı Olacak İşaretler
Benlik kavramı faktörleri
Yaklaşıma veya araştırmacıya bağlı olarak, benlik kavramının faktörleri değişebilir. Hümanist psikolog Carl Rogers’ın bakış açısından, benlik kavramı aşağıdaki gibi üç faktörden oluşur.
1. Öz-imaj
Genellikle “Ben kimim?” sorusuna cevap verir ve cevaplar sosyal rollere veya kişisel özelliklere bağlı olabilir.
Benlik imajı, diğer akran gruplarının yanı sıra arkadaşlar, akranlar veya ebeveynlerden etkilenebilir. Medya da bir rol oynayabilir.
Kişinin kendine dair sahip olduğu imajın her zaman gerçeklikle örtüşmeyebileceğini unutmamak gerekir. Benlik imajı yüksek olan ve diğerlerinden daha iyi olduklarını düşünenler vardır.
Bununla birlikte, bu durumlarda, muhtemelen, zayıflıkların veya kusurların abartılmasına neden olan olumsuz bir benlik imajı oluşturma eğilimi vardır.
2. Benlik saygısı
Bu gösterge kendimize ne kadar değer verdiğimizi ifade eder ve dereceli bir değerlendirme anlamına gelir. Sonuç olumlu veya olumsuz olabilir. Benlik saygımızı etkileyen çeşitli faktörler vardır. Argyle dört faktörden bahseder:
- Başkalarının tepkisi
- Başkalarıyla karşılaştırma
- Sosyal roller
- Kimlik
Bu yazımızı da okumak isteyebilirsiniz: Öz Saygınızı Arttırmak İçin Öneriler
3. İdeal benlik
İdeal benlik, olmak istediğimizi kişiyi ifade eder. Bazen kendimizi görme şeklimiz ile olmak istediğimiz kişi örtüşmez.
Benlik kavramı zamanla korunabilse veya sabit kalsa da bu, değişemeyeceği anlamına gelmez. Aslında bunu değiştirmek mümkündür.
Gördüğünüz gibi, benlik kavramı ve benlik saygısı birbiriyle ilişkilidir. Benlik kavramımız üzerinde çalışarak yüksek benlik saygısına sahip olabiliriz. Her halükarda, düşük benlik saygısına sahip olduğumuzu fark edersek, bir psikologa danışmak en iyisi olacaktır.
Tüm alıntı yapılan kaynaklar, kalitelerini, güvenilirliklerini, güncelliklerini ve geçerliliklerini sağlamak için ekibimiz tarafından derinlemesine incelendi. Bu makalenin bibliyografisi güvenilir ve akademik veya bilimsel doğruluğa sahip olarak kabul edildi.
- Céspedes, P. (2014). “Yo, autoestima, Autoconcepto.” Iryo To Shakai. https://doi.org/10.4091/iken1991.7.3_99
- Esnaola, I., Goñi, A., & Madariaga, J. M. (2008). El autoconcepto: Perspectivas de investigación. Revista de Psicodidactica.
- Fuentes, M. C., García, J. F., Gracia, E., & Lila, M. (2011). Autoconcepto y ajuste psicosocial en la adolescencia. Psicothema.
- Musitu, G., & Orma, A. U. F. (2014). Autoconcepto. Tea Madrid.
-
Scandroglio, B., Martínez, J. S. L., & Sebastián, M. C. S. J. (2008). La Teoría de la Identidad Social: una síntesis crítica de sus fundamentos, evidencias y controversias. Psicothema, 20(1), 80-89.
-
Goñi Palacios, E. (2009). El autoconcepto personal: estructura interna, medida y variabilidad. Servicio Editorial de la Universidad del País Vasco/Euskal Herriko Unibertsitatearen Argitalpen Zerbitzua.
-
González, L. A., & Risotto, M. A. (2017). El autoconcepto en alumnos de educación infantil (3-6 años) según el género. Etic@ net, 17(2), 401-435.