Eser Elementler ve İnsan Sağlığı Açısından Önemleri

Eser elementler, vücudumuzun farklı fonksiyonları için gerekli olan mikro besin maddeleridir. Bu elementlerin eksiliği metabolizmada bozulmalardan kronik hastalıklara kadar pek çok olumsuz etkiye yol açabilir.

Yazan ve doğrulayan beslenme uzmanı Florencia Villafañe.

Son Güncelleme: 27 Mayıs, 2022

Eser elementler sağlıkla ilgili çok önemli roller üstlenirler. Bu bağlamda, canlı organizmalarda en az beş ayrı fonksiyona sahip olduklarının altını çizmek gerekir. Geçici biyoelementler olarak da adlandırılan bu maddeler, büyük oranda besin maddelerinin tüketilmesi yoluyla elde edilirler.

Peki bu mikro besin maddeleri ne içerir? Hangi organlar üzerinde ne tür roller oynarlar? Bu yazımızda bu mikro besin maddeleri ile ilgili detayları sizin için bir araya getiriyoruz. Ayrıca bu maddeler içinde en önemli olanlarını ve vücutta ne tür işlevler gördüklerini de kısaca özetliyoruz.

Eser Elementler Nelerdir?

Eser elementler, vücutta çok az miktarda bulunan mineral kökenli maddelerdir. Bu maddeler vücudun normal işleyişi için gereklidirler.

Eser elementler, genel olarak hormonlar ya da hücre çeperleri gibi yapıların düzenlenmesi ve adaptasyonu gibi metabolizma fonksiyonlarını yerine getirirler. Aynı zamanda enzimatik aktivitelerde de yer alırlar.

Eser Elementler Neden Önemlidirler?

Yukarıda da değindiğimiz gibi eser elementler vücutta çok farklı fonksiyonlara sahiptirler. Bunlar arasında en önemli olanlarını şu şekilde sıralayabiliriz:

• Kalsiyum: Sinir sistemi, kemikler, dişler ve kan pıhtılaşmasında rol oynar.
• Bakır: Karaciğer, beyin, böbrekler ve kalp gibi vücudun çeşitli organlarındaki dokuların bir parçasıdır.
• Flor: Dişlerde bulunur.
• Fosfor: Proteinlerin oluşumunda yer alır.
• Demir: Hemoglobini birleştirir. Hücre solunumu, glikoz oksidasyonu, yağ asidi oksidasyonu ve DNA sentezinde yer alır.
• Manganez: Belirli enzimlerin bir parçasıdır. Yeterli derecede bulunmadığında kilo kaybı, dermatit ve mide bulantısına yol açar. Aynı zamanda cinsel ve üreme fonksiyonlarında da görev aldığı düşünülmektedir.
• Magnezyum: Glikoz metabolizması üzerinde aktiftir.
• Potasyum: Vücudun iç dengesinin sağlanmasında görev yapar.
• Sodyum: Vücudun iç dengesinin sağlanmasında görev yapar.
• İyot: Tiroit fonksiyonlarının işlerliği için gereklidir.
• Çinko: Protein metabolizması ve nükleik asitler üzerinde aktiftir. Bu nedenle, gebelik döneminde ve cenin gelişiminde çok önemli bir rol oynadığı düşünülmektedir. Pek çok enzim aktivitesini de harekete geçirir.

Eser Elementlerin Eksik Olması Neye Yol Açar?

Öncelikle vücudun normal fonksiyonlarının devamı için eser elementlerin gerekli olduğu ve bunların eksikliğinin hem metabolizma anlamında ve hem de fizyolojik olarak olumsuzluklara yol açtığının bilinmesi gerekir. Bu olumsuzluklar gıda eksikliği rahatsızlıkları olarak adlandırılmaktadır.

Yapılan çeşitli çalışmalara göre dünya üzerinde yetersiz ya da eksik beslenme konusunda en sık rastlanan durum demir eksikliğidir. Gelişmekte olan ülkelerde demir eksikliğine ek olarak çinko, iyot, A vitamini, B12 vitamini, folik asit ve diğer besleyici mineral ve elementlerin eksikliği de yaygın bir biçimde görülmektedir.

Demir Eksikliğinin Nedenleri

Demir eksikliğinin en çok görülen nedenleri şu şekildedir:

• Düşük demir oranına sahip beslenme şekli: Yetersiz beslenme, kronik alkolizm, hayvansal proteinlerin ve C vitamininin yeterli derecede alınmaması.
• Daha fazla demir ihtiyacı olan durumlar: Örnek olarak, hamilelik, ameliyat, adet dönemi, çocukluk ve ergenlik çağları, gastrointestinal kanama, böbrek rahatsızlıkları ve diğer problemler.
• Yetersiz gastrointestinal emilim: Belirli gıda maddelerinin ya da ilaçların yeterince emiliminin gerçekleşmemesi durumu.

Diğer eser elementler incelendiğinde, bunların vücutta yeterli olmaması durumunda aşağıdaki sorunlar ortaya çıkabilir:

• Folik asit: Nörol tüp defekti ya da düşük riski.
• İyot: Gebelik kaybı ya da mental retardasyon (zeka geriliği).
• Selenyum, bakır, kalsiyum: Hamilelik ve fetusun gelişimini olumsuz yönde etkileyen komplikasyonlar.
• Magnezyum: Preeklampsi (gebelik zehirlenmesi) ya da prematüre doğum problemleri.
• Çinko: Preeklampsi ve prematüre doğum riski.

Eser Element İhtiyacı Herkes İçin Aynı Miktarda Mıdır?

Bu konu herkesin bilmesi ve açıklığa kavuşturulması gereken önemli bir detaydır. Bazı durumlarda ya da hayatın belirli bölümlerinde eser elementlerin tüketiminde artışa ihtiyaç duyulur. Daha önce de altını çizdiğimiz gibi gebelik dönemi, emzirme periyodu, çocukluk ya da ergenlik çağları bu elementlere ihtiyacın arttığı dönemler arasındadır.

Ayrıca pek çok hastalığın vücudun eser element ihtiyacının yükselmesine yol açabileceği de akıldan çıkarılmamalıdır. Bu tür durumlarda mutlaka ihtiyaç duyulan sağlık kontrollerini yaptırmak gerekir.

Eser Element Eksikliğini Nasıl Önleyebiliriz?

Bu elementlerin eksikliğini önlemek için yapılabilecek en iyi şey dengeli bir beslenme düzenine sahip olmak ve bu bağlamda, hem hayvansal hem de bitkisel gıdalardan mümkün olduğunca tüketmektir. Unutmayın ki mineraller her gıda maddesinde bulunur. Bu minerallerden faydalanmak için de bu besin maddelerinin tüketilmesi gerekir.

Hamilelik, çocukluk dönemi ya da herhangi bir hastalığın bulunması gibi özel durumlarda, olası eser element eksikliğini önlemek için doktorunuza başvurmanızı tavsiye ediyoruz. Buna ek olarak doktorunuz, içinde bulunduğunuz durumun gerektirdiği ihtiyaçları doğru oranda karşılayabilmek için hangi elementlerin tüketilmesi gerektiği konusunda da sizi bilgilendirecektir.

Eser Elementler ve Bilinmesi Gerekenler

Eser elementler vücut fonksiyonlarının pek çoğunu yerine getirir. Bu nedenle de, bu elementlerin eksikliği ya da aşırı derecede bulunması çeşitli sağlık problemlerine yol açabilir.

En yaygın karşılaşılan problem olan element eksikliklerini önlemek için dengeli beslenme şarttır. Ayrıca bazı durumlarda gelecekte ortaya çıkabilecek sorunların önüne geçmek adına takviye almak da gerekebilir.