Hiperlipidemi: Kandaki Yüksek Lipid Düzeyleri
Hiperlipidemi ve dislipidemi, kandaki yüksek lipid seviyeleridir. Lipitler, lipoproteinler tarafından depolandıkları dokulara taşınır. Bunlar bir enerji rezervidir ve vücut, dokularının metabolik ihtiyaçlarını karşılaması gerektiğinde bunları kullanır.
Kolesterol, vücudun düzgün işleyişinde önemli bir rol oynayan bir lipid veya yağdır. Ayrıca, hücrelerin plazma zarının bir parçasını oluşturur. Trigliseritler de lipidlerdir ve vücutta önemli bir enerji rezervidir. Kan, onları karaciğer ve bağırsağın ürettiği lipoproteinlerle birlikte taşır.
Ayrıca ilginizi çekebilir: Trigliserid Seviyelerinizi Düşürmek İçin Diyet Planı
Kandaki artan lipid seviyelerinin nedenleri
Kanda yeterli veya normal kabul edilenlerin üzerinde artan kolesterol ve trigliserit seviyeleri, ateroskleroz için önemli bir risk faktörüdür. Ateroskleroz, kardiyovasküler ve serebrovasküler kazalarla ilişkili çok önemli bir risk faktörüdür.
Önlenebilir nedenler
Kolesterol ve trigliserit düzeylerinin kontrolüne katkıda bulunabilecek önlenebilir nedenler arasında şunlar yer alır:
- Dengesiz beslenme: Diyetiniz doymuş yağlar, trans yağ asitleri ve kolesterolden zenginse risk daha yüksektir.
- Fazla kilo ve obezite: Fazla kilo ile kötü kolesterol ve trigliseritler yükselme eğilimi gösterirken, iyi kolesterol değerleri düşer.
- Tütün ve alkol tüketimi: Tütün tüketimi kan dolaşımını etkiler.
Önlenemeyen nedenler
Hiçbir şey yapamadığımız önlenemeyen nedenler arasında genetik, yaş ve cinsiyet gibi faktörler bulunur. Bazı durumlarda hiperkolesteroleminin, dolaylı olarak kolesterol seviyelerinin yükselmesine neden olan diğer hastalıklarla ilişkili olduğunu da belirtmek önemlidir.
Genetik hiperkolesterolemi, doğumda tespit edilen kalıtsal bir hastalıktır ve buna sahip kişilerde kan kolesterol düzeyleri yükselir.
Hiperlipidemi belirtileri ve semptomları
Yüksek lipit seviyeleri semptomlarla kendini göstermez. Aksine, hiperlipidemi bir kan testi ile tespit edilene veya kardiyovasküler bir kaza meydana gelene kadar fark edilmez. Bununla birlikte, bu hastalıklarla en sık ilişkili semptomlar şunlardır:
- Ksantomlar: Ellerin, dirseklerin veya vücudun diğer kısımlarının derisinde, hatta gözün kornea çevresinde bile yağ birikintileri.
- Ksantelazmalar: Göz kapaklarında yağ birikintileri.
- Kramplar: Özellikle yürürken kalça kaslarında.
- Ayak parmaklarında iyileşmeyen yaralar.
Semptomların olmaması nedeniyle, neden olabileceği etkileri önlemek için hiperlipidemiyi mümkün olduğunca erken tespit etmek çok önemlidir. Özellikle aile geçmişi veya risk faktörleri olan kişilerde önleyici testlerin yapılması tavsiye edilir.
Uzmanların risk faktörü olarak kabul ettiği faktörlerden bazıları şunlardır:
- Yaş: 45 yaş üstü erkekler ve 55 yaş üstü veya erken menopozlu kadınlar
- Ailede kardiyovasküler sıkıntı geçmişi
- Sigara içmek
- Yüksek tansiyon
- HDL kolesterol < 35 mg/dL
- Şeker hastalığı
Bu yazıyı da okuyun: Yüksek Trigliserit Karşıtı Muhteşem Kahvaltı Önerileri
Hiperlipidemi için diyet takviyeleri
Doktorların kolesterol seviyelerini kontrol etmek için reçete ettiği başlıca ilaçlar statinler, değişim reçineleri, fibratlar ve omega-3 asitleridir. Doktor, sağlık açısından en büyük riski oluşturan tedavi gerektiren parametreye göre doğru ilacı seçecektir.
Tedavi ayrıca yararlı olabilecek bitkisel preparatlara atıfta bulunan gıda takviyeleri ve fitoterapiyi de içerebilir. Dislipidemi tedavisinde yararlı olan bitki maddeleri arasında şunları listeleyebiliriz:
- Lifli bitki türleri: Plantago ovata, forssk, konjac, koch ve benzerleri.
- Saf gıda takviyeleri: Balık veya kril yağından elde edilen uzun zincirli omega-3 asitleri, EPA, DHA ve benzerleri.
- Koenzim Q10 ve kırmızı maya pirinci: Kırmızı maya pirincinde bulunan Monacolin K.
- Lipid profilini iyileştiren türler: Garcinia cambogia veya garcinia gummi-gutta, soya, lesitin, izoflavonlar ve benzerleri.
Hiperlipidemiler ve değişen alışkanlıklar
Çoğu dislipidemi önlenebilir faktörlerden kaynaklanır. Bunların çoğu dengesiz beslenme, hareketsiz yaşam tarzı ve yaşam tarzı faktörlerinden kaynaklanmaktadır. Bu nedenle yapmanız gereken ilk şey yaşam tarzınızı değiştirmektir.
Tüm alıntı yapılan kaynaklar, kalitelerini, güvenilirliklerini, güncelliklerini ve geçerliliklerini sağlamak için ekibimiz tarafından derinlemesine incelendi. Bu makalenin bibliyografisi güvenilir ve akademik veya bilimsel doğruluğa sahip olarak kabul edildi.
- Jovanovski E, Yashpal S, Komishon A, Zurbau A et al. Effect of psyllium (Plantago ovata) fiber on LDL cholesterol and alternative lipid targets, non-HDL cholesterol and apolipoprotein B: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Am J Clin Nutr. 2018 Nov 1;108(5):922-932.
- Kim MG, Yang I, Lee HS, Lee JY et al. Lipid-modifying effects of krill oil vs fish oil: a network meta-analysis. Nutr Rev. 2020 Sep 1;78(9):699-708.
- Nguyen TPT, Garrahan MA, Nance SA, Seeger CE, Wong C. Assimilation of Cholesterol by Monascus purpureus. J Fungi (Basel). 2020 Dec 9;6(4):352.
- Poli A, Marangoni F, Corsini A, Manzato E et al. Phytosterols, Cholesterol Control, and Cardiovascular Disease. Nutrients. 2021 Aug 16;13(8):2810.
- Huang LH, Liu CY, Wang LY, Huang CJ et al. Effects of green tea extract on overweight and obese women with high levels of low density-lipoprotein-cholesterol (LDL-C): a randomised, double-blind, and cross-over placebo-controlled clinical trial. BMC Complement Altern Med. 2018 Nov 6;18(1):294.
- Ried K. Garlic Lowers Blood Pressure in Hypertensive Individuals, Regulates Serum Cholesterol, and Stimulates Immunity: An Updated Meta-analysis and Review. J Nutr. 2016 Feb;146(2):389S-396S.